Op zoek naar de verloren onschuld in Afrika

Liefhebbers van het werk van Arnon Grunberg weten wat er vervolgens gebeurt: als Jörgens dochter Tirza niets van zich laat horen vanuit Afrika, besluit hij haar achterna te reizen om haar op te sporen. Waar Grunberg zo’n tweehonderd bladzijdes nodig heeft voordat Jörgen eens een keer op het vliegveld stapt, gaat regisseur Rudolf van den Berg vlotter van start in de gelijknamige boekverfilming.

Het eindexamenfeest waarmee Grunberg het grootste gedeelte van zijn boek vult, is in Tirza in een paar minuten achter de rug. Van den Berg verplaatst het feest naar het midden van de film, waar het een welkom contrast vormt met de naargeestige sfeer in Namibië. Een verstandige keuze; wat in het boek stilistisch uitstekend werkte, zou de film teniet hebben gedaan.

Pap, wanneer word ik ontmaagd?
In Namibië duikelt Jörgen een kindprostituee op die hem niet meer met rust laat, ook als hij  laat merken niet van haar diensten gebruik te willen maken. Deze Kaisa vormt het hart van het verhaal. Ze staat voor de onschuld die Jörgens eigen dochters al lang zijn verloren, al vanaf het moment dat Tirza aan haar vader vraagt: ‘Pap, wanneer word ik ontmaagd?’.

Keitumetse Matlabo zou de show als Kaisa met gemak stelen, ware het niet dat ze tegenover een grootheid van het Nederlands toneel staat. Voor Gijs Scholten van Aschat gaat de regel ‘acteer nooit met kinderen en dieren’ niet op. Hij weet bovendien de precaire balans tussen klucht en serieus drama te vinden. Typisch Grunbergiaanse zinnen als: ‘Ik ben de anorexia. Ik ben de ziekte van de blanke middenklasse’, rollen overtuigend uit zijn mond.

Dosering en bombast
Ook anderzijds weet Tirza te overtuigen. Door sterk spel, bijvoorbeeld van Sylvia Hoeks als Tirza, maar ook door een mooie cameravoering en een prettige timing in de montage. Van den Berg maakte eerder de boekverfilmingen De avonden en Zoeken naar Eileen. Tirza is de eerste film waarvoor hij ook het scenario schreef. Dat pakt goed uit. Van den Berg weet de plot goed weet te doseren, waardoor je zelfs als je het boek kent weer even aan het wankelen wordt gebracht.

Het enige wat de film geen recht doet is de soundtrack. Kan muziek wel sarcastisch zijn èn doodernstig èn komisch, zoals Tirza? Bob Zimmerman slaat de plank in ieder geval volledig mis door met een bombastische soundtrack te komen die veel te nadrukkelijk is en die te mooi klinkt voor wat zich op het scherm afspeelt.

Wijn

Wel lijkt de vraag gerechtvaardigd wie deze film nu eigenlijk moet gaan bezoeken. Een deel van de lezers van het boek waarschijnlijk. Maar wie is er verder geïnteresseerd in dit vrij ontoegankelijke verhaal als hij niet geïnteresseerd is in literatuur? Hooguit een paar mensen die niet van lezen houden, wellicht.

En dan zijn er natuurlijk nog de scholieren die hopen makkelijk van hun mondeling Nederlands af te komen. Maar dat zal de gedroomde doelgroep toch niet zijn? Overigens vallen die laatsten makkelijk te betrappen: je hoeft maar te vragen welk soort wijn Jörgen Hofmeester drinkt op het eindexamenfeest van Tirza. In de film komt het niet aan bod, maar geen enkele lezer van het boek zal het ooit nog vergeten (goede antwoord: Gewürztraminer).