Last Resort & My Summer Of Love

Nadat ze tevergeefs gewacht hebben tot Tanya’s vriend hen komt ophalen van het vliegveld, vragen de Russische Tanya (Dina Korzun) en haar zoontje Artyom politiek asiel aan in Groot-Brittannië. Acuut worden ze met een grote groep asielzoekers verscheept naar het troosteloze Stonehaven, een mix van Almeers beton en de troosteloosheid van Ponypark Slagharen. Net als alle vluchtelingen krijgen Tanya en Artyom een grauw appartementje, waar ze mogen verblijven tot de procedure is afgerond.

Bureaucratie

Wachten zullen ze; volgens de baliekluivers zo’n twaalf tot vierentwintig maanden. Met Last Resort laat Pawlikowski handig zien hoe de vreemdelingenbureaucratie de ambtenaren boven het hoofd groeit (‘regels zijn regels’), en hoe, als altijd, de minst weerbaren daar de dupe van worden. Daardoor heeft de film soms meer weg van een bewijsvoering dan van een verhaal.

Gelukkig verlicht ritselaar Alfie Tanya’s misère en die van de kijker op kritieke momenten, door bijvoorbeeld haar kamer te schilderen en haar bekend te maken met het hoogtepunt van English Cuisine: tikka masala. Alfie (Paddy Considine – hier als een soort pafferige, papgrauwe Eric Sauers) kan het ook bijzonder goed vinden met de flegmatieke Artyom (Artyom Strelnikov). Tot het familiegeluk wordt verstoord door de onontkoombare aasgieren, die van de illegalenproblematiek hun broodwinning gemaakt hebben.

Aftellen

Het duurt nog redelijk lang, voordat de geliefden die geijkte crisis moeten overwinnen. Of, anders gezegd: Last Resort is een kwestie van aftellen. De naïeve Tanya had het zichzelf makkelijker kunnen maken, maar dan hadden we geen film gehad. Artyom fungeert daarbij als een soort sympathieke commentaarstem, die moet aangeven dat de regisseur wel beter weet dan zijn karakters te treiteren met de nodige plotwendingen, maar niet anders kan, omdat de problematiek nog niet uitgeput is. Pawlikowski weet zijn tachtig minuten soms nog aardig op te rekken.

Dat je Last Resort het bij tijd en wijle langdradige scenario vergeeft, ligt onder andere aan de intense cinematografie van Ryszard Lenczewski. De enorme close-ups geven de film een voyeuristische tint, die soms onplezierig is. Maar vaker nog versterken dit soort beelden juist de intimiteit. Tanya en Alfie zijn een prachtig koppel, en door ze zo op de huid te zitten worden de twee net goede vrienden, die je het benarde einde allerminst gunt.

My Summer Of Love

My Summer Of Love heeft ook die indringende intimiteit, met dezelfde close-ups, en de cinematografie is opnieuw van Lenczewski. Maar ditmaal heeft hij zijn statief thuis gelaten, waardoor het beeld nogal zwabbert. Vooral bij de eerder genoemde close-ups wordt zo’n effect versterkt, en daar komt dan nog bij dat de camera voortdurend in- en uitzoomt. Waarom? Daar kunnen we alleen maar naar raden. Hoofdzaak is dat het er niet uitziet, en de kijker er bloednerveus van wordt.

Ook de eerste paar minuten werken op de zenuwen door het zogenaamd artistieke sfeertje: arbeidersdochter Mona (Nathalie Press) rolt rond op een motorloos brommertje (hoe bevreemdend) en maakt kennis met poor little rich girl te paard Tamsin (Emily Blunt). Maar hier moeten we dan maar even doorheen: na de zweverige introductie wordt het Pawlikowski menens. De tegenpolen trekken elkaar aan, tot de aantrekkingskracht te groot wordt, en ze beiden ten onder dreigen te gaan. Net als Last Resort drijft My Summer Of Love op personages die we eerder gezien hebben, maar het cliché ontstijgen. Paddy Considines born again Christian en broer van Mona bijvoorbeeld, is een oude bekende om verschillende redenen, maar Pawlikowski en Considine weten er een verfrissende draai aan te geven.

Uit de extra’s blijkt tenslotte dat Pawlikowski een rol (en daarmee een subplot) heeft geschrapt uit My Summer Of Love. Jammer voor de betrokken actrice, maar goed voor de claustrofobische sfeer van de film, en voor het personage van Tamsin, om redenen die ik hier niet zal verklappen. Op de dvd van Last Resort wordt verder een uitermate boeiend interview met de regisseur vakkundig om zeep geholpen. Laat dat geenszins een ontmoediging zijn. Ten eerste, omdat je altijd nog hier ons interview kunt lezen. Ten tweede, omdat de films zo goed zijn, dat je de extra’s waarschijnlijk vergeet op te zetten.