In de schaduw van een dictatuur

In de openingsshot van Post Mortem dendert een tank door de straten van Santiago. De kijker wordt teruggevoerd naar de jaren zeventig, toen het leger een staatsgreep uitvoerde die president Allende met de dood moest bekopen. Larraín toont hoe de politieke situatie drukt op het leven van een outsider.

Mario werkt als typist bij een mortuarium. Hij oogt als een stijve, stille man met een pagekapsel en voyeuristische trekjes: wel heel vaak tuurt hij naar de overkant, waar zijn overbuurvrouw Nancy woont. Zij werkt als danseres, maar krijgt van de uitbater te horen dat ze haar elegantie verloren heeft en kan vertrekken. Wanneer Mario haar vertelt hoe mooi zij is vinden de twee elkaar snel. Terwijl ze een relatie aangaan, wordt de politieke situatie in het land grimmiger. Het leger voert een staatsgreep uit en al snel stromen de lijken het mortuarium binnen. Mario en zijn collega’s worden gedwongen mee te werken met het leger. Hun taak: het zo snel mogelijk afhandelen van de stapels lijken. Geleidelijk aan infiltreert de politieke situatie de levens van Mario en Nancy, resulterend in een bizarre ontknoping.

Overeenkomsten met Tony Manero

Pablo Larraíns voorgaande film Tony Manero speelt zich af tijdens het Pinochet-regime, na de staatsgreep van 1973. Het Chili van toen wordt in korrelige, grauwe beelden gevangen. Hoewel de film meer draait om een obsessieve seriemoordenaar dan de politieke situatie, wordt wel duidelijk dat er een corrupt machtsspel gaande was en je constant op je hoede moest zijn. Post Mortem is net als Tony Manero gefilmd met een 16 mm-camera en heeft een onvervalste jaren-zeventig-look: de kapsels, kleding, auto’s en het interieur van de huizen tonen dat de regisseur zich goed in het tijdsbeeld verdiept heeft. Maar er zijn meer overeenkomsten met Tony Manero: niet alleen speelt Alfredo Castro opnieuw de hoofdrol, wederom is hij een outsider. In eerste instantie oogt hij als Mario zachter en gedistingeerder, maar geleidelijk aan worden zijn duistere kanten aangewakkerd die leiden tot een schokkende eindscène.

De politiek heeft in Post Mortem wel een grotere rol. In Tony Manero kan de hoofdpersoon zich er nog aan onttrekken en zelfs misbruik maken van het corrupte systeem: als kleine man vallen zijn daden niet op. Mario, die tot het moment van de staatsgreep een onopvallend en rustig leven leidt, wordt gedwongen een kant te kiezen. Je dient nu het Chileense leger, vertelt een militair hem. Met het gezicht in een strakke plooi is niet aan Mario af te lezen waar zijn politieke voorkeur ligt. Hij blijft zelfs onbewogen bij de autopsie op het lichaam van Salvador Allende, een scène die op kille en macabere wijze in beeld is gebracht. Toch laat Larraín met spaarzame momenten zien dat de politieke situatie Mario niet onberoerd laat. Zo is hij volhardend in zijn overtuiging dat Allende zelfmoord gepleegd heeft, een discussie die tot op heden speelt en waar geen definitieve uitspraak over is gedaan. En tegenover zijn liefje uit Mario trots dat hij, nu hij met het leger samenwerkt, een positie heeft. Het maakt hem tot een ambigu karakter, die zich afzijdig van de situatie in zijn land wil houden, maar zich er ook niet aan kan onttrekken.

Verliefheid en jaloezie in bizarre tijden

Toch is Post Mortem niet alleen een politieke film. Larraín bestempelt het als liefdesverhaal, maar in dat opzicht schiet hij tekort. Tijdens de Q&A na een vertoning op het afgelopen filmfestival Rotterdam legde hij uit wat er gebeurt als iemand onder crisisomstandigheden in alle facetten van zijn dagelijks leven gevolgd wordt. Hoe je toch kan verlangen naar liefde en verlangens en hoop kan koesteren. Maar de gesloten en minimaal uitgewerkte karakters en de lange, afstandelijke shots brengen die emoties niet over. De liefde tussen Mario en Nancy is te bizar en ongrijpbaar om daadwerkelijk iets los te maken bij de kijker. De film slaagt er met zijn kille en realistische registraties wel in een goed sfeerbeeld neer te zetten van een samenleving èn de individuen daarin die lijden onder politieke druk. En hoe gevoelens van verliefdheid en jaloezie in bizarre tijden gemakkelijk om kunnen slaan naar beestachtige acties.

Lees hier ons interview met Pablo Larraín.