Onpolitieke klucht

Jardins en automne is een film over een man die weer van het leven gaat genieten, nadat hij zijn topbaan als minister kwijt is geraakt door politieke intriges. Als hij weer terugkeert naar zijn moeder in een Franse volksbuurt, leert hij de mensen kennen die hij als politicus had moeten vertegenwoordigen. Helaas weet Otar Iosseliani’s banale film niet tot de verbeelding te spreken.

Aan het begin van de film ontvangt Vincent, de minister, wat staatsbezoeken. Vervolgens valt hij uit de gratie. Wat scènes tonen protesterende burgers en een politieke mannetjesmaker regelt achter de schermen de wisseling van macht. Vincent wordt vervangen door een nieuwe minister alsof hij een marionet is. Hij raakt al zijn bezittingen kwijt en zijn knappe maar materialistisch ingestelde maîtresse laat hem vallen voor de mannetjesmaker. Na al deze verwikkelingen keert hij terug naar zijn ouderlijk huis om zijn leven weer te hervatten. Het verhaal heeft vanaf dat moment een losse structuur. Vincent vindt een groep illegale Afrikaanse immigranten in het oude huis. Hij komt oude bekenden tegen en heeft contact met wat vrouwen die op de een of andere manier gemakkelijk vallen voor zijn laconieke charmes. Parallel aan deze gebeurtenissen wordt de nieuwe minister gevolgd, terwijl hij er ook een zooitje van maakt en de mannetjesmaker tot wanhoop drijft.

Gimmicks

Iosseliani’s film heeft veel gimmicks. Opvallend is bijvoorbeeld de rol van Michel Piccoli als de moeder van Vincent. Piccoli is als een van de weinige acteurs overtuigend, in een rol die eigenlijk alleen als grap bedoeld is. Een ander gekunsteld element vormen de vele dieren die in de film voorkomen. In zijn functie als minister krijgt Vincent een Toekan cadeau van een Afrikaans staatshoofd. Deze van een grote snavel voorziene vogel zit voor de rest van het verhaal in een te klein kooitje en doemt in bepaalde scènes op. Daarnaast speelt een cheeta een vergelijkbare rol. In een interview hintte Iosseliani dat hij de dieren op een speelse manier wilde gebruik als metaforen voor macht, als in een fabel. Maar ook dit element komt over als een gimmick die afleiding probeert te bieden voor de manco’s van de film.

Zo wordt er onovertuigend geacteerd. Séverin Blanchet weet in zijn debuut weinig waar te maken als de minister, die overkomt als een laconieke man die alles maar over zich heen laat komen. De ontwikkeling die de film als onderwerp heeft, wordt daardoor niet tastbaar voor de toeschouwer. De rest van de cast is net zo onovertuigend, deels omdat hun rollen zich verder niet kunnen ontwikkelen en eendimensionale typetjes zijn.

Simpele moraal

Als een politiek statement verpakt in een klucht is Jardins en automne ongeloofwaardig. De politici zijn in de film bordkartonnen karakters die gemakkelijk hun macht verliezen. Ook wordt politiek gezien als een erg simpel en banaal proces, waar de machthebbers per definitie het volk vervreemden en bewust om de tuin proberen te leiden. Iosseliani weet geen duidelijk statement te maken over hoe het in de politiek wel zou moeten, ook al laat hij zich wel verleiden tot het maken van lege referenties naar politieke filosofen zoals de utopische socialist Fourier. Maar het enige echte alternatief voor de machtspelletjes ligt volgens de film bij het leiden van een eenvoudig leven. Deze simpele en erg onpolitieke moraal toont aan hoe geïsoleerd en vervreemd Iosseliani is van de huidige politieke realiteit, die veel boeiendere en kritischere cinema verdient.