The Merchant of Venice

Joodse woekeraar

Venetië, de veertiende eeuw. Bassanio (Joseph Fiennes) is verliefd op de welgestelde Portia (Lynn Collins) en vraagt zijn rijke vriend Antonio (Jeremy Irons) 3000 dukaten te leen, om Portia voor zich te winnen. Antonio stemt toe, maar zijn geld zit in handelsschepen, dus vraagt hij Shylock (Al Pacino), een joodse woekeraar, om een lening. Het gevolg is een gevaarlijk contract: als Antonio niet op tijd terugbetaalt heeft Shylock recht op een pond vlees uit de hartstreek van Antonio’s lichaam. Was Shakespeare een antisemiet? Moeilijk te zeggen. Shylock is weliswaar een vloekende vrek en de christelijke Antonio vergevingsgezind en vroom. Toch laat hij Shylock zeggen: “Hath not a Jew eyes, hath not a Jew hands, organs, dimensions, sense, affections, passions?”

Blije broer

Van romantiek blijft in The Merchant of Venice weinig over. Al Pacino’s vertolking van Shylock is zo sterk dat we bijna vergeten waar het om begonnen is: de romance tussen Bassanio en Portia. Vooral de scène waarin Shylock merkt dat zijn dochter Jessica (Robinson) er vandoor is gegaan met de christelijke Lorenzo (Charlie Cox) is hartverscheurend. Toch is deze afleiding niet de enige reden waarom de romantiek niet van de grond wil komen. Was Fiennes in Shakespeare in Love (1998) als William Shakespeare net een dronken vlindertje dat om Viola de Lesseps (Gwyneth Paltrow) heen fladderde; in The Merchant of Venice lijkt hij een blije broer die zijn zus weerziet. Bovendien wordt er te snel van de ene scène naar de andere gesprongen, waardoor zowel de tragedie als de romantiek ongeloofwaardig overkomen.

Goud, zilver, lood

Door te kiezen voor een loden kistje in plaats van het gouden of zilveren, kan Bassanio trouwen met Portia. Dit is een belangrijke scène, waarmee Shakespeare duidelijk maakt dat we niet moeten afgaan op oppervlakkige schoonheid. Wat vriendschap en (christelijke) vergeving is, blijkt als dezelfde Portia even later vermomd als edelman in de rechtszaak verschijnt en Antonio redt van de dood. Maar Antonio’s onopvallende, ‘vergevingsgezinde’ houding in de rechtszaal verveelt. Als meester van introverte en melancholische personages hadden we meer verwacht van Irons. De Shakespeare-kenner zal dan ook teleurgesteld zijn; de originele personages zijn te vlak neergezet, afgezien van het karakter Shylock. Bovendien sjeest Radford door de verschillende scènes heen, waardoor de film niet beklijft.