Onvrijwillige figuranten in een Romadorp

Het besef dat de filmmaatschappij miljoenen aan ze heeft verdiend, komt bij de inwoners van Glod pas na een ontmoeting met een louche advocaat. Ze dachten mee te werken aan een documentaire, maar in plaats daarvan zijn ze door komiek Sacha Baron Cohen voor gek gezet. Groot en terecht is hun verontwaardiging. Het roept wel de vraag op in hoeverre regisseur Mercedes Stalenhoef al op de hoogte was van hun plannen om Borat een proces aan te doen. Wanneer kwam Stalenhoef precies om de hoek kijken? Is het toeval dat ze de zeventienjarige Carmen volgt, die erover denkt om Glod te verlaten en in Spanje te gaan wonen? Ging het haar alleen om Carmen en werd de rest van het verhaal haar in de schoot geworpen? Dat is moeilijk te geloven. Het fragment waarin de inwoners van Glod de film bekijken en ontdekken dat ze erin geluisd zijn, ziet er in ieder geval gespeeld uit.

Niet dat het echt uitmaakt. De Nederlandse inzending voor de Oscars voor documentaires 2009, die de shortlist overigens niet haalde, is al intrigerend genoeg zonder dat Borat eraan te pas komt. Glod, het dorp dat model stond voor Borats geboorteplaats in Kazachstan, blijkt echt zo’n gribuszooi als in de komedie van Baron Cohen. Krotten, autowrakken, zwerfhonden en dronken mannen, dat is wat je zoal in Glod aantreft. Geen wonder dat Carmen liever naar Spanje vertrekt. Haar familie heeft het relatief goed, want haar vader beschikt als een van de weinigen over zakeninstinct. Hij heeft een bar, een winkel en een handel in oud ijzer. Zijn pogingen om in de rest van het dorp meer welvaart te brengen, worden echter met de grootst mogelijke argwaan bekeken. Als hij een dorpsvergadering belegt om te zorgen dat Glod stromend water krijgt, willen de andere mannen nauwelijks naar hem luisteren. Als Carmens vader met zijn eigen vader (zogenaamd een lasser/aborteur in Borat, in werkelijkheid een verlegen analfabeet met een bontmuts) en de burgermeester (drie scheve tanden en een ontwapenende glimlach) naar Londen afreist om de filmmaatschappij hun eisen voor te leggen, lopen de spanningen in Glod op. Sommige inwoners menen dat hij zijn geld allang binnen heeft, maar dit geheim houdt voor de rest.

Argwanende koppigheid

Carmen meets Borat is een van die onwaarschijnlijke verhalen waarover je je achter de oren zou krabben als het als filmscript voor je neus lag. Is het niet allemaal too much? Zulke armoede, zulk achterdocht, zulke smerige kleren, bestaat dat nog wel in het Europa van de eenentwintigste eeuw? Ja dus, wel in een Romadorp in Roemenië. Na de afschuw over de leefomstandigheden volgt het onbegrip om de argwanende koppigheid van de inwoners. Naarmate de documentaire vordert, voert medelijden echter steeds meer de boventoon. Het is dan te begrijpen waarom de inwoners van Glod zoveel wantrouwen tegen de buitenwereld koesteren. Ze hebben op hardhandige wijze geleerd dat ze er niet veel van kunnen verwachten.