K-19: the Widowmaker

De DVD brengt de film namelijk bij je thuis. Al had je voor K-19 best mogen opstaan, want het is een in alle opzichten verrassend goede film. Hij lijkt namelijk in niets op al die andere duikbotenfilms. Das Boot (overigens een onovertroffen meesterwerk) gaat over uithoudingsvermogen en Red October is een lekkere thriller. Verwacht bij K-19 geen ontploffingen, atoombommen, Amerikaans-Russische vijandigheden en spetterende actie, want die zijn helemaal niet belangrijk in dit verhaal over zelfopoffering.

Paradepaardje

De K-19 is de eerste nucleaire onderzeeër van de Sovjetunie in de jaren zestig. Het paradepaardje van de Russische marine moet zo snel mogelijk getoond worden aan die bloedhonden aan de andere kant van de Atlantische Oceaan, zodat ze daar flink schrikken. Het schip wordt dan ook in no-time voorbereid op de eerste tocht. Twee kapiteins, Harrison Ford en Liam Neeson, voeren bevel over de K-19, de een met een geheime missie, de ander met hart voor de bemanning. Beiden met een summier Russisch accent.

Wanbeleid

Door de haast waarmee het schip van stapel is gelopen, door wanbeleid aan boord, door onkunde van personeel, door puur ongeluk of door wat dan ook ontstaan er echter grote problemen wanneer de kernreactor stuk gaat. Niet alleen kan het schip zich nog maar beperkt bewegen (en dat in het zicht van een Amerikaanse basis), er komt bovendien straling vrij. Veel straling. De bemanning lijkt ten dode opgeschreven.

Smelten

Wat volgt is een staaltje van zelfopoffering dat niemand onberoerd kan laten. De kernreactor moet gerepareerd worden, maar er zijn geen stralingwerende pakken aan boord. De bemanning moet twee aan twee, gehuld in laarzen, regenjas en gasmasker, de reactor in. Om er maximaal tien minuten reparaties uit te voeren en er vervolgens bijkans gesmolten weer uit te strompelen. Dat dit er niet lachwekkend, maar juist bijzonder aangrijpend en bijna misselijkmakend echt uitziet, komt door de factoren die K-19 zo goed maken: spel, verhaal, make-up, cameravoering. Alles klopt, en terwijl je in de afgesloten ruimte van de onderzeeër kijkt, wil je het liefst zo ver mogelijk in de bank wegkruipen, want elk shot van een ziek bemanningslid doet je huid jeuken.

Features

K-19 is een prachtige film, die alle vooroordelen over ‘weer een Russische duikboot’ de pas afsnijdt. De special features die de DVD erbij levert maken de film nog beter. In 1961 gaat de echte reactor van de echte K-19 kapot, met dezelfde dramatische gevolgen die we in de film hebben mogen aanschouwen. Bij het maken van de film zijn enkele overlevenden van de ramp betrokken. Ook zijn regisseuse Kathryn Bigelow en cameraman Jeff Cronenweth naar Moermansk afgereisd om daar de echte K-19 (ontdaan van alle straling is het schip na 1964 nog verschillende keren uitgevaren) te bezichtigen en vervolgens na te bouwen.

Authentiek

Het ware verhaal achter K-19 en het streven naar de grootst mogelijke authenticiteit verleent extra glans aan deze film. Maar ook de puur filmtechnische aspecten als special effects en make-up, die belicht worden in korte documentaires, zijn verhelderend. Het is niet heel bijzonder wat we zien – make-up met gelatinestukjes en een ijsvlakte van geprepareerd piepschuim – maar het is wel met heel veel vakkunst en liefde gedaan. De film ziet er, op één shot na, perfect geloofwaardig en in alle opzichten authentiek uit, wat ook zeker te danken is aan de bemoeienissen van medeproducent National Geographic.

Commentaar

Katrhyn Bigelow en Jeff Cronenweth voorzien de film ook nog van commentaar. Het is jammer dat dit niet Nederlands ondertiteld is. Het lijkt erop dat Bigelow en Cronenweth geïnterviewd worden, want het commentaar is heel strak ingedeeld in hoofdstukken en onderwerpen, die niet corresponderen met de delen van de film waar ze overheen praten. Het zou handig geweest zijn als de makers van de DVD ook een selectie-menu voor het commentaar hadden gemaakt. Het vrij technische commentaar is namelijk wel interessant, maar nu erg moeilijk te volgen. Je ogen leiden je namelijk onbewust steeds weer die verschrikkelijke, besmette onderzeeër in. Je krijgt er keer op keer jeuk van.