Reprise

Reprise begint met een afleidingsmanoeuvre en dan nog eens met de muziek van Jean Luc Godards Le mépris op de achtergrond. In voice-over vertelt een alwetende verteller over het lot van twee succesvolle schrijvers. Met een camera in vogelvlucht, ondersteund door een snelle montage van mooie zwart-wit beelden, zien we de clichébeelden van het artistieke bestaan. De verloren muzen, de pied à terre in Parijs, de pijn die van het leven kunst maakt en het ontstaan van twee literaire meesterwerken. Maar wacht eens even gaat dat allemaal wel zo makkelijk?

Terug naar de werkelijkheid. Noorse twintigers Philip en Erik hebben beiden net een boek geschreven. Ze besluiten de manuscripten op dezelfde dag te versturen. In hun gedachten is het grote succes nabij, maar het echte leven is natuurlijk anders. Ze zitten vast in Noorwegen en denken dat elders het gras groener is. Trier opent vervolgens de film met beelden van een optocht die plaatsvindt op een Noorse nationale feestdag. De beelden worden begeleid door Joy Divisions New Dawn Fades, waardoor al het feestgeweld iets apocalyptisch krijgt. Is dit nu het Noorwegen wat de jonge protagonisten willen ontvluchten?

Ongenoegen van de creatieve klassen

Als Phillips roman plotseling een succes wordt lijkt alles goed te gaan, maar al gauw wordt duidelijk dat het geluk niet zo gemakkelijk te vangen is. Erik worstelt in de schaduw van Phillips roem nog met zijn schrijversschap. De film volgt in snel tempo hun ervaringen in de liefde en daarnaast de vriendengroep van het duo. Phillips succes wordt ruw verstoord door een ongeluk, waardoor hij opeens psychologische problemen krijgt. Trier lijkt deze gebeurtenis te gebruiken om Phillips artistieke temperament en wisselende gemoedstoestanden sterker naar voren te laten komen. Het vormt in het verhaal tevens de reden voor de pijnlijke relatie met zijn vriendin. Ondanks zijn depressies en stemmingswisselingen blijft ze trouw aan zijn zijde. Als Eriks boek met de moeilijke titel Prosopopeia opeens wordt uitgegeven lijkt hij in hetzelfde schuitje te zitten als Phillip. Maar ook Erik merkt dat literaire roem anders is dan het ideaalbeeld dat hij koestert.

Porno en Heidegger

Triers film zit vol met literaire, filmische en filosofische verwijzingen, verpakt in een gladde stijl die verraadt dat Trier voor deze film reclamespotjes maakte. Zo is er een hilarische scène waarin een van de vrienden van het duo het heeft over hoe hij zich verdiept in Heideggers Sein und Zeit, waarna we zien dat hij zich terugtrekt op zijn kamer met een plasticzak vol pornoblaadjes. Triers oog voor dit soort contrasten maakt de film vermakelijk maar ook tekenend voor de culturele conditie waar de personages in gevangen zitten. Triers Noorwegen lijkt op elke plek in de westerse wereld. De beproevingen van de jonge helden zijn erg herkenbaar en tonen de universaliteit van bepaalde dromen van roem en succes.

Erik en Philip zijn heerlijke personages, knap, intelligent en getroebleerd. Maar ze zijn tegelijk ook oppervlakkig, doordat ze zich eigenlijk niet volwaardig kunnen ontwikkelen. Met foto’s van Georges Bataille aan de muur en luisterend naar de juiste cultplaatjes in hun hippe appartementen twijfelen ze aan de zin van hun bestaan en aan de zin van kunst. Trier geeft zo een tijdsbeeld waar de idealen van de personages ondergeschikt zijn aan een gladde en ironische realiteit. De literaire avant-garde is een product op de markt en moet door de juiste marketing verkocht worden. Rebelleren is verworden tot een postmodern modeverschijnsel, waar de ware betekenis van verdwenen is.

Dit soort contrasten en spanningen sieren de film. En zo wordt op een feest dat door het groepje vrienden nonchalant gecrasht wordt de makkelijke easylistening-muziek bruut verstoord door Le Tigres punky liedje Deceptacon. In een andere scène, tijdens een bruiloft, laat een voormalig punker nog een keer zijn magnum opus (Fingerfucked by the President) horen, nadat hij het jawoord heeft gegeven. De netgeklede gasten lijken het allemaal te accepteren en de antiautoritaire teksten vergaan in de feestzaal, terwijl de jongens opeens merken dat ze het burgerlijk conformisme niet kunnen ontvluchten.

Uiteindelijk durft de film geen echte stap te zetten. Het menselijke drama is teruggebracht tot de verwende weltschmerz van een groep hoogopgeleide knappe twintigers. Maar Trier weet met de film de huidige generatie wel een vermakelijke spiegel voor te houden van haar dromen en wensen. Daarmee is Reprise een geslaagde publieksfilm die iets dieper wil gaan en daar soms ook in slaagt.