Film / Films

Genieten met een sterke maag

recensie: Taxidermia

.

In 2002 verraste Hongaarse regisseur Györy Pálfi het internationale filmpubliek met zijn eerste film Hukkle. Een fijnzinnige en woordenloze film met inventief en gedurfd camerawerk, en een steeds verglijdende maar subtiele sfeer. De opvolger Taxidermia is van een geheel andere orde.

Taxidermia is een film in drie aktes (gebaseerd op de verhalen van landgenoot Lajos Parti Nagy), en vertelt het verhaal van drie generaties mannen; vaders en zonen. Het verhaal start in het Hongarije van tijdens de Tweede Wereldoorlog met de spichtige, teruggetrokken soldaat Morosgoványi Vendel. Met zijn door seks geobsedeerde vrouw Irma krijgt Vendel nageslacht in de vorm van Kálmán. Deze groeit op tot een sterk deelnemer aan eetwedstrijden, een sport die in de het communistische Hongarije van de jaren zestig blijkbaar drommen mensen trok. Kálmán trouwt met Aczél Gizi en krijgt een magere bekroning in de vorm van zoon Lajoska, die in alles het tegengestelde is van zijn ouders: mager en teruggetrokken, net als zijn opa. Hij verdient zijn brood als taxidermist (dierenopzetter) en zorgt daarnaast voor zijn immer uitdijende vader. Lajoska’s werk wordt zeer gewaardeerd, maar als persoon voelt hij zich genegeerd. Daarom ontwikkelt hij een drastisch plan om zichzelf een plaats in de wereld te geven.

De verschillen met Pálfi’s debuut zijn op het eerste gezicht groot, maar toch is er een duidelijke verwantschap. Net als in Hukkle bekijkt Pálfi zijn personages als door een vergrootglas, met verwondering maar ook afschuw. Waar in Hukkle de hoofdrollen gespeeld werden door mieren, mollen, gras, groenten en ander natuurlijk materiaal, zijn het hier mensen. In Hukkle worden die dieren en planten sterk vergroot weergegeven, waardoor details overheersen en nieuwe betekenissen en rollen lijken te ontstaan. Bij de personages in Taxidermia wordt hun gedrag uitvergroot, en extreme situaties worden getoond als ware het dagelijkse kost. Bij Pálfi is er geen verschil tussen mens en dier.

Surrealisme

In Hukkle liet Pálfi al zien dat hij over een rijke fantasie beschikt, en kans ziet de meest eenvoudige zaken in een totaal ander licht te zetten. Die fantasie slaat in Taxidermia zo mogelijk nog meer op hol, met name daar waar het om excessen en het ‘dierlijke’ in de mens gaat. Wie een zwakke maag heeft en een medisch programma meestal niet trekt, heeft hier weinig te zoeken. Expliciete seks, het slachten en villen van beesten, uitgebreide kotspartijen, masturbatie, pedofilie, zelfmutilatie, bloed in allerlei vormen, onthoofding, operaties … de vraag werpt zich op of Pálfi gewoonweg erg geïnteresseerd is in de lagere lusten van de mens, of ze exploiteert. De grens wordt opgezocht, maar hij krijgt het voordeel van de twijfel. Zijn werk valt namelijk in een lange traditie van surrealistische cinema, en er is een directe lijn te trekken naar de beroemde film van Luis Buñuel en Salvador Dali uit 1928: Un Chien Andalou.

~

Een ander discussiepunt is de liefde van de regisseur voor zijn hoofdpersonen. Meestal kun je zeggen dat de protagonisten de lievelingen van de maker zijn. Pálfi lijkt ze echter vooral te beschouwen als materiaal van een poppenspeler. Alsof hij speelt met insecten die hij heeft gevangen en in een potje heeft gestopt. Hij creëert een wereld in dat potje waarin alles tegelijk gebeurt, omdat alle elementen geconcentreerd aanwezig zijn. En als het hem wat te langzaam gaat schudt hij even.

Extreem op meerdere manieren

Ondanks de extreme inhoud is Taxidermia geen exploitatiefilm. Alles is met de grootste zorgvuldigheid en inventiviteit opgenomen, en Pálfi gebruikt prachtige effecten om een diepere betekenis aan scènes te geven of ze in een surrealistisch kader te zetten. Ook het acteerwerk valt te prijzen, omdat het de acteurs lukt niet van het koord tussen fantasie en realiteit – waarop Pálfi ze heeft gezet – te vallen. Hij lijkt duidelijk een bedoeling te hebben met de microkosmos die hij schetst. Zijn behandeling van het lot van de opeenvolgende generaties, en de verwachtingen die vader en zoon van elkaar hebben roepen echter vragen op die moeilijk te beantwoorden zijn. Taxidermia is extreem op meerdere manieren, erg grappig en als film een belevenis. Stap erin met een open geest en kijk wat er gebeurt.

De dvd is voorzien van een uitgebreide making of waarin nog eens duidelijk wordt hoe technisch complex delen van de film zijn. Alle stappen worden belicht, en er is goed te zien hoe knap een en ander in elkaar is gezet.