Geregeerd door wantrouwen

Das Leben der Anderen doet sterk aan een roman van Milan Kundera denken. Alle ingrediënten zijn aanwezig: een Grote Liefde, getroubleerde kunstenaars, fatale misverstanden, banaliteiten versus idealen, en natuurlijk De Staat die alles in de gaten houdt.

Niet verdacht

De succesvolle socialistische schrijver Georg Dreyman (Sebastian Koch) en zijn vriendin, de actrice Christa-Maria Sieland (Martina Gedeck) zijn misschien wel de enige kunstenaars die niet verdacht zijn in de ogen van de Stasi, de Oost-Duitse geheime politie. Georg schrijft toneelstukken over heldhaftige arbeiders, Christa-Maria speelt de hoofdrol in zijn stukken. Toch krijgt Stasi-agent Wiesler (Ulrich Mühe) de opdracht om het tweetal af te luisteren. Hij moet koste wat het kost iets verdachts over hen te weten komen. De reden daarvoor is dat de minister van Cultuur een oogje op Christa-Maria heeft.

Agent Wiesler, codenaam ‘HGW XX/7’, neemt zijn intrek in de zolder van het huis waar Georg en Christa-Maria wonen en luistert dag en nacht hun leven af. Wat begint als een bureaucratische opdracht voor de oude rot in het vak van spioneren en sadistisch verhoren, verandert in een onmogelijke taak. Wiesler wordt in het leven van de kunstenaars gezogen en langzamerhand verandert zijn perspectief op de Heilstaat.

Dat Wiesler langzamerhand bekeerd raakt klinkt als een sprookje, maar net als Wiesler word je meegetrokken in de liefde, de twijfels en de problemen van het kunstenaarsstel. Ulrich Mühe is een uitstekend acteur die het geloofwaardig weet te maken dat het iele, plichtsgetrouwe mannetje zijn eigen rapporten vervalst en zijn meerderen voor de gek houdt. In het begin van de film is hij een koele, sadistische ondervrager, maar toch ga je erin mee als Wiesler ontdooit en dat is de grote verdienste van Mühe.

Ontzetting

Das Leben der Anderen had ook een verfilmd toneelstuk kunnen zijn. Het scenario van regisseur Florian Henckel von Donnersmarck staat bol van de intelligente dialogen, maar op cinematografisch gebied gebeurt er niet zoveel. De film wordt gedragen door de acteurs, die hun taak gelukkig uitstekend vervullen. Als de inwoners van de voormalige DDR na de val van de muur in hun dossiers mogen kijken, komt Georg erachter welke drama’s zich om hem heen hebben afgespeeld, zonder dat hij er zelfs maar een vermoeden van had dat hij afgeluisterd werd. De ontzetting als hij de stapels met dikke dossiers over hem ziet, is voelbaar. Als hij de verslagen van agent ‘HGW XX/7’ doorleest, houd je als kijker je adem in, zo goed maakt Sebastian Koch duidelijk wat er door Georg heen gaat.

Das Leben der Anderen ging al een mooie toekomst in de filmschuren en arthouse-bioscopen tegemoet. Met het winnen van de Oscar voor beste niet-Engelstalige film èn de publieksprijs op het IFFR kan het niet anders of de film gaat het succes van de Duitse kaskraker Goodbye Lenin! overtreffen.