Een mysterieuze crisis

Uit Colony (2009) blijkt dat bijen niet alleen belangrijk zijn voor honing, maar ook door boeren worden gebruikt om gewassen te bestuiven. Moderne bijenhouders leveren daarom bijen aan landbouwbedrijven en verdienen zo het merendeel van hun geld. Documentairemakers Carter Gunn en Ross McDonnell geven in de film een beeld van verschillende families die actief zijn als bijenhouders. Je ziet hoe ze Amerika afreizen met vrachtwagens vol bijenkasten. Wat prachtige shots tonen het Amerikaanse landschap en enorme zwermen bijen in actie als een wonderbaarlijke natuurkracht. De organisatie en de structuur van de kolonie is complex, maar efficiënt en is voor veel van de ondervraagden een soort ideale gemeenschap. Tussen poëtische segmenten wordt gesproken over het belang van de bijenhouderij en blijkt dat die door velen wordt gezien als het vergeten broertje van de landbouwindustrie.

Instorting

Na deze inleiding verandert de film echter snel van toon. De omslag komt als een imker spreekt over de mogelijkheid dat er iets mis kan gaan in de complexe structuur van de bijenkolonie.  Vervolgens worden de eerste imkers geconfronteerd met een mysterieus fenomeen. Bepaalde bijenkoloniën verdwijnen plotseling, zonder terug te komen. Het gevolg is dat koloniën in elkaar storten, waardoor het fenomeen in Amerika al snel bekend staat als Colony Collapse Disorder (CCD). Het fenomeen breidt zich snel uit door Amerika en treft ook andere landen.

Colony toont na de komst van CCD opeens een drama op macro- en microniveau. Experts hebben het over de mogelijke oorzaken, zoals het gebruik van pesticiden en het onnatuurlijke gebruik van bijen bij de bestuiving. De documentairemakers volgen ook een aantal imkers, zoals de gelovige familie Seppi, waarvan de zonen net begonnen zijn als bijenhouders. Voor hen is CCD een Bijbelse plaag die ervoor zorgt dat ze bijna geen bijen meer overhouden voor de bestuiving.

Pijnlijke gesprekken

Dit valt samen met de economische crisis in de VS, waardoor de sfeer grimmiger wordt als veel imkers zich realiseren dat hun bedrijven de situatie niet zullen overleven. Voor de Seppi’s komt het hard aan en in pijnlijke gesprekken tussen een van de zoons en zijn moeder blijkt hoe ze moeten vechten om te overleven. In een schrijnende scène worden de onervaren jongens door boeren gedwongen om hun prijzen voor het gebruik van bijen te verlagen, terwijl ze weten dat ze niets over zullen houden. In dramatisch opzicht geven de broers de film een hart, terwijl ze de bijenziekte ook in verband brengen met hun christelijke levensvisie.

Colony heeft prachtige shots van de weidsheid van Amerika, die worden aangevuld met een sfeervolle soundtrack van de band Clogs. De film heeft ook een goed tempo door af te wisselen in zijn perspectief, alhoewel de film geen verrassingen biedt voor mensen die al vergelijkbare documentaires kennen. Naar het einde toe wordt de film wat langdradig en lijken de makers niet echt te weten hoe ze tot een goed slot komen. Het mysterie van CCD is nog steeds niet opgelost en de crisis wordt hardnekkiger, waardoor er zeker geen sprake is van opluchting of catharsis. Colony heeft de kijker dan wel een beeld gegeven van het belang van de bijenhouderij.

Eyeopener

De film past daarmee in de toenemende trend van licht activistische documentaires over de voedselindustrie. Bij het publiek is er een groeiend bewustzijn ontstaan over voedsel en hoe het geproduceerd wordt, wat ook blijkt uit het succes van het Nederlandse Food Film Festival en films als Food, Inc. en Our Daily Bread. Alhoewel de film niet zal choqueren, zoals films als Taste the Waste of The End of the Line doen, is het zeker een eyeopener en een bescheiden hommage aan de eigenzinnige en kwetsbare bijenhouders in een tijd van crisis.