De wereld van Zadie Smith

Zadie Smith wordt beschouwd als een van Engelands meest getalenteerde schrijfsters. Op jonge leeftijd publiceerde zij diverse essays en in het laatste jaar van haar studie Engelse literatuur in Cambridge verscheen haar debuutroman White Teeth. Smiths nieuwste werk, de essaybundel Ik heb mij bedacht, biedt een gevarieerde en aantrekkelijke mix van essays over cultuurproducten en persoonlijke passies en overtuigingen.Smith staat open voor zowel ‘hoge’ als ‘lage’ cultuur, zonder veroordelend of arrogant te worden. In één moeite door noemt zij zowel het werk van Grote Literatoren als Kafka, Nabokov en E.M. Forster als populaire films zoals Memoirs of a Geisha, Walk the Line en de flop Date Movie. Smith bespreekt dit alles op toegankelijke manier: ze zoekt naar gelaagdheid en betekenissen door het product te plaatsen binnen een brede sociale en culturele context (Smith kent haar klassiekers!).

Haar interpretatiewijze is boeiend door de bijzondere combinatie van begrijpelijke stukjes wetenschappelijke theorie en haar persoonlijke en analytische kijk op de wereld. Hierdoor laat de schrijfster haar lezers op een andere, scherpere wijze kijken naar de voor hen bekende films, boeken, artiesten. Een treffend voorbeeld hiervan is haar bespreking over de iconische betekenis van het gezicht van Greta Garbo: 

Haar kwetsbare, veranderlijke gezicht is wat voorafgaat aan het empathische masker van een heel mooie vrouw – zij is het ideaal van schoonheid dat die maskers trachten vast te leggen. Post-Garbo hebben wij gebruikgemaakt van wat weergalmde van Garbo’s vloeiende seksualiteit en mysterie, en het verhard, er een handelsmerk van gemaakt. Bijvoorbeeld Garbo’s zware, diepliggende oogleden: die zijn het kenmerk van de diva geworden, en zijn later via Marlene overgegaan op Marilyn en, nog recenter, op Madonna, bij wie ze ironisch zijn geworden. (…) De idee van Garbo is op de een of andere manier nog meer verheven – verwaardigt zich zelfs niet tot het nastreven en het waarmaken van talent. Het ís er domweg.

Stemmen

Smith luistert goed naar de stemmen en de betekenis die zowel producent als consument aan cultuurproducten kunnen geven. Ze kijkt met name naar de ideologie achter betekenissen en hoe deze betekenissen in een bredere culturele, maatschappelijke en soms zelfs politieke context kunnen worden geplaatst. Smith is tevens kritisch over de vorm: wat laat het product daadwerkelijk zien en komen betekenissen hiermee echt tot leven? Ze bedrijft literatuur- en cultuurwetenschap op semiotisch niveau, in een smeuïge vorm.

Ze biedt ook ruimte aan het persoonlijke als zij op bijna vertederende wijze over haar vader en haar broer en het vieren van Kerstmis vertelt. Sterk aan de bundel is Smiths herkenbare stijl. Waar zij ook over schrijft, haar kritische, intelligente, maar ook verfrissende en vaak persoonlijke visie houdt zij op een constant hoog niveau. Het is haar grote verdienste dat zij kan schrijven voor een breed publiek over zo veel uiteenlopende zaken zonder ook maar ergens belerend te zijn. Smith mag terecht een groot talent heten.