Gelukkige en goede poëzie

Met dat vangen van de bal is het eigenlijk nooit meer goed gekomen. Je zou het kunnen wijten aan een slechte oog-hand-coördinatie, een hekel aan gym, meer van die dingen. Maar over sport schrijft Bruinja niet. Een bal komt eigenlijk niet eens voor in zijn nieuwe bundel Bang voor de bal, laat staan het niet kunnen vangen ervan. Na de bundel een aantal keren gelezen te hebben, lijkt de titel ervan eerder te slaan op een nieuwe invloed in zijn leven. De bal zou wel eens het geluk kunnen zijn, geluk dat een beetje op je af is komen suizen en waar je soms niet snel genoeg op kunt reageren. En misschien schuilt er angst voor dit geluk in hem, of misschien wel voor de breekbaarheid ervan, waar zoveel dichters vóór hem over schreven?

John William Waterhouse, ‘The Chrystal Ball’

Maar wat is dan dat geluk in de nieuwe bundel van Bruinja? Er zijn wat dingen veranderd die misschien met deze gemoedstoestand te maken hebben. Bruinja is in de eerste plaats van uitgever veranderd. In plaats van door het vertrouwde Contact is deze bundel uitgegeven door Cossee – toch iets serieuzer werk, met veel interessante buitenlandse schrijvers als J.M. Coetzee en David Grossman in het fonds. Ook het uiterlijk van de bundel is daardoor veranderd. Was Batterij (2004) nog gezet in een bijzonder lettertype, Bang voor de bal is eigenlijk een klassieke bundel geworden, met een ‘net’ lettertype.

Nieuwe levensfase

De grootste verandering, die misschien ook de meeste invloed had, is dat de dichter vorig jaar getrouwd is. Het lijkt misschien een kleine verandering, maar in de bundel is er sprake van een aantal gedichten waarin deze nieuwe ‘levensfase’ ter sprake komt. Het geluk dat dat lijkt te hebben gebracht, klinkt door in verschillende gedichten, zoals in de laatste regels van Specialist op het gebied van kozijnen, waarin Bruinja stilstaat bij een prille kinderwens:

maar mijn vrouw houdt mijn week oude nichtje op haar schoot
en ik raak er niet op uitgekeken hoe goed het haar staat

we bespreken hoe het moet met de werkkamer
hoe en waar we zelf dan moeten slapen

een zucht en het kind verdwijnt uit onze gedachten
we slaan een hoek om en zoeken een goed restaurant

Er staan heel wat praktische bezwaren in de weg voor deze dromen. En hoewel deze regels erg zoet zijn, is het te waarderen dat Bruinja de kwetsbare, gevoelige zinnen niet schuwt. Het is beter dan geforceerd een nieuw beeld te zoeken voor het eventuele plezier van een baby, of voor veranderingen in een leven.

Benauwd

Maar de bundel gaat niet alleen over het huwelijk en wat daar zoal bij komt kijken. En Bang voor de bal is ook zeker geen bundel met slechts kwetsbare zinnen. Evenals in Batterij is er ruimte voor het experiment; er zijn een paar bijna prozaïsche gedichten en een gedicht dat zich binnen een tabel laat lezen. Ook zijn er terugkerende elementen. Zo komt een oud-collega uit een Friese supermarkt terug en schrijft Bruinja over hondenclubs en Oprah. Een bijzonder gedicht is Een benauwde dag, een van de meeste kale gedichten in de bundel waarin in slechts weinig woorden het gevoel van een specifieke dag wordt opgeroepen:

de grond wordt op de aarde

gedrukt als een boodschap
op het hart

de lucht achter de bomen

loopt vast

De korte regels geven voelbaar weer wat er gebeurt als er weinig ruimte is voor adem, voor nieuwe gedachten bijvoorbeeld. Want ze vinden geen gehoor, er is geen voedingsbodem voor ze. Er klinkt zwaarte door in het gedicht. Er is niet alleen de benauwdheid van een warme dag, maar deze heeft ook invloed op het ‘gemoed’, zo blijkt uit de tweede regel, waarin het gewicht van de warme aarde dingen onmogelijk maakt: “wij schatten de afstand/ en blijven van elkaar af”. En in dit gedicht klinkt dan weer een beetje Friesland door, de provincie waar Bruinja opgroeide en die een belangrijke rol speelde in verschillende bundels. En niet alles lijkt dan veranderd, want Bruinja schrijft nog steeds mooie poëzie in soms kale zinnen. Gelukkig zijn en goede gedichten schrijven gaan voor een hedendaagse dichter blijkbaar goed samen.