Stop de Perzen!
Perzisch vuur is een even boeiend als lijvig relaas over de Grieks-Perzische oorlogen in de vijfde eeuw voor Christus. De flaptekst suggereert enige historische relevantie, getuige teksten als ‘De eerste oorlog tussen Oost en West’ en de omschrijving van Athene en Sparta als ‘bergachtige terroristenstaten’. Binnenin ligt het er niet zo dik bovenop en wordt een mogelijk vergelijk met de actualiteit aan de lezer overgelaten.
Perzisch vuur is genuanceerd en gedetailleerd. Het uitgebreide voorwerk van 164 pagina’s beschrijft de Perzische voorgeschiedenis en de situatie in Athene en Sparta. Deze inleiding is soms saai als een ouderwets geschiedenisboek en alleen de prettige verhaaltechniek voorkomt het overslaan van enkele delen.
Peloponnesos
In de vijfde eeuw voor Christus is Perzië een enorm rijk met een relatief modern bestuur, belastingstelsel, goede infrastructuur en veel handel. Tot dan toe ongekend in de wereld. De Perzische koningen waren relatief mild voor de ingelijfde gebieden en brachten er welvaart. Sparta en Athene waren twee Griekse stadstaten waar slavernij en pedofilie een wezenlijk onderdeel van het dagelijks leven vormden. Van democratie of vrouwenrechten was vrijwel geen sprake. De Spartaanse staat was ingericht als een leger en bezat nauwelijks een cultuur die het verdedigen waard was. Maar ze voerde voortdurend oorlog op de Peloponnesos o.a. tegen Athene, het centrum van het Griekse bijgeloof.
Nadat koning Darius van Perzië verslagen was bij Marathon (490 v. Chr.) besloot diens zoon, koning Xerxes, tot een expeditie om Griekenland te straffen en in te lijven. Ondanks een grote Perzische overmacht, spionnen en overlopers, onbetrouwbare orakels en oneindige onderlinge twisten, weet de Griekse coalitie uiteindelijk ook Xerxes vernederend te verslaan in een aantal grote slagen (480 v. Chr.).
Uitersten
Een van de veldslagen in dit boek, de slag bij Thermopylae, is ook het onderwerp van de testosteron-flick 300, gebaseerd op de fascistoïde graphic novel van Frank Miller. Het portretteert de Perzen als barbaarse onderdrukkers en de Spartanen als proto-democratische vrijheidsstrijders en niet als een soort bijgelovige nazi’s avant la lettre die het eigenlijk waren. Michael White van The Guardian schreef dat een eventuele oorlog tegen Iran mede te danken zal zijn aan deze film. Maar hij kan gerust zijn; hoeveel Amerikanen en Europeanen weten zelfs maar dat het toenmalige Perzië min of meer het Iran van vandaag is?
De film 300 en het boek Perzisch vuur vormen qua stijl en accuratesse de twee uitersten van wat over de Grieks-Perzische oorlogen ter beschikking is. Voor het boek was De historiën van Herodotus (ca. 484 – 425 v.Chr.) een belangrijke bron, maar ook andere schrijvers en diverse recente ontdekkingen. Tom Holland vergaarde eerder roem met zijn boek Rubicon: Het einde van de Romeinse Republiek en ook met Perzisch vuur toont hij zijn opmerkelijke talent als verhalend historicus. De aangename ‘stem’ van het boek heeft de vertaling naar het Nederlands trouwens opvallend goed overleefd.
