Het westen en het oosten

Stitou speelt met het gegeven dat hij buitenlander is, in zijn metaforen en in letterlijke verwijzingen, maar aan de andere kant zet hij zich er ook tegen af. Deze tegenstrijdigheid zit ook al in de titel van de bundel, Varkensroze ansichten. De titel klinkt in eerste instantie erg zoet, maar met de naam van Mustafa Stitou erboven is de associatie met varken eerder die van een onrein dier. Het roze vormt een tegenstelling met het varken.

Het woord ‘ansichten’ in de titel duidt op kleine vertellingen, tableaux vivant. Verhalen bevat de bundel erg veel. Vaak bevatten ze een ironische kwinkslag. Zijn gedichten bevatten de vertellende kracht van verwarring. In de verhalende gedichten wordt bijvoorbeeld een ontmoeting besproken met een vrouw die precies op zijn vriendin lijkt. Ook reageert hij op andere dingen in de samenleving, zoals in het grappige gedicht dat is geïnspireerd op een enquête die onder senioren in Flevoland is verspreid met de vraag ‘wilt u het gezichtje aankruisen dat het meest overeenkomt met hoe u zich het afgelopen jaar meestal voelde?’. Net als in de enquête staan boven het gedicht zeven gezichtjes, die van super vrolijk naar erg droevig gaan.

Adviseren wij daarom:
1) meer doorgankelijkheid
2) de nacht niet afschaffen
3) de pedicure aan huis evenmin

De gedichtbundel heeft een bijzondere samenstelling. Er is veel mystiek, zoals in het lange gedicht Niet samen scheiden we licht en donker. Het bestaat uit 21 korte gedichten gescheiden door een witregel en een asterisk. De sterretjes zouden een scheiding aan moeten geven, maar het gedicht vormt juist een vloeiend geheel, bijna een kort epos zonder groot heldenverhaal. Verschillende zinnen worden herhaald als om het voor de voordrager makkelijker te maken en beter te onthouden. Het gedicht bevat een soort geslotenheid, een mystiek en een onbekende zangerigheid, waarin geschiedenis wordt verteld, maar dat ook praktische zaken aan de orde stelt. In dit gedicht komen verschillende culturen bijeen en vormen het gedicht, maar zijn in het gedicht zelf ook elkaars tegenpolen.

*
je vertelt een man mijn vingertoppen zacht
tegen je slapen ik spreid mijn handen uit al is het
nergens voor nodig omvat je schedel een man
voor de dood op de vlucht vergeefs verborg
zich in de maag va een dood paard in de
veronderstelling de dood is hier reeds geweest

*
niet samen
scheiden we licht
en donker
niet samen
licht en donker

Dat Stitou zich niet enkel concentreert op mystiek, bewijst de enorme variatie aan onderwerpen die hij tentoonspreidt in de bundel. Het is niet louter het Westen tegen het Oosten en Stitou wil niet perse het ene tegen het andere afzetten, waardoor hij misschien het beste van beide neemt en de mooiste dingen creeert. Zo schrijft hij verschillende keren over Darwin en klonen, zeer Westerse onderwerpen. Ook speelt hij met mogelijke clichés en verwerpt ze of brengt ze allemaal bij een in een gedicht, zoals in Ansicht uit de Droom en Vreesman. Dat dit misschien ook voor verwarring zorgt, blijkt uit de plostelinge combinatie of versmelting van de verschillende beelden van de twee werelden.

… Menno Buch, een zonnebank torsend
op zijn schouders als een kruis, daalt langs,

schijnbaar toevallig. Ziet kans haar in de billen
te knijpen. Ze schaterlachen, verdwijnen. Het preutse
oosten en wellustige westen hebben elkaar gevonden?
Hebben jullie elkaar gevonden, schreeuw ik ze na,
Vergeefs. Of wil ik gewoon mijn Ma nemen?

Hieruit blijkt dat Mustafa Stitou niet zomaar een buitenlandse dichter is, maar ondertussen ook iets Hollands heeft verworven. In zijn gedichten is het zeer vertellende en verhalende dat sommige Nederlandse poëzie verloren is te vinden, zonder dat hij oppervlakkig wordt.