Primaire belevingswereld van een elfjarige

Na groot succes in Denemarken verscheen de Nederlandse vertaling van Sumobroers, geschreven door Morten Ramsland. Het is een overtuigende roman over de hardheid en onschuld van een elfjarige jongen.

Lars is een onhandelbare jongen afkomstig uit De Paradijstuin, een slechte wijk in Odense, Denemarken. Daar leeft hij, anno 1981, in een wereld waar het recht van de sterkste geldt. Hij slaat de kinderen van school net zo hard in elkaar als dat hij zelf door de grotere pubers wordt afgerost. Ieders plaats in de hiërarchie moet veilig gesteld worden. Vrienden nemen het op voor elkaar en pesten elkaar als blijk van vriendschap.

Straatlogica
Lars’ vriendengroep, Olsen-Bende Kjeld, Bril Bo en Frank maken van de verpauperde wijk, de zuiveringsinstallatie ernaast en het veengebied ertussen, hun speeltuin. Het zijn kinderen die hun seksualiteit ontdekken en op een sadistische manier avonturen beleven. De vrienden proberen bij Franks vader zijn pornotijdschriften te vinden, en Lars een uurtje in te vriezen. Of waarom niet drollen gooien naar het huis van de Spast? Zijn jonge broertje Overbeet krijgt niets anders dan gezeik van Lars, maar Lars zal hem tegen de buitenwereld beschermen. Als Overbeet wordt gepest bezuren de pestkoppen het met de straatlogica van Lars.

Sumobroers won de Danske Bank publieksprijs en dat is niet voor niets. Ramsland raakt precies de onwetende en egocentrische kinderziel die door stoer te doen de harde werkelijkheid tot iets begrijpelijks wil dwingen. In het boek ontstaat een primaire belevingswereld die ondanks de extreme hardheid heel herkenbaar is. De continue onbuigbare rauwheid van Lars geeft Ramsland de ruimte om de pijnlijke schoonheid van de puber te ontwikkelen. Doordat de vriendengroep de hardheid als norm ziet, krijgen de brute avonturen toch iets teders. Lars is een kind dat je een echte opa en oma en een niet-depressieve vader had gegund.

Verleidelijke spanning
Met het taalgebruik valt Morten Ramsland wel eens uit de illusie die hij zo effectief weet neer te zetten. Hij staat als verteller soms met te prominente reflectie buiten de wereld van Lars. Toch neemt dat niet weg dat de constante spanning van het leven in De Paradijstuin heel verleidelijk is. De korte hoofdstukken leiden steeds dieper in het doolhof van de ontwikkeling die Lars en zijn vrienden doormaken. Zo wordt ook het langzame bewustwordingsproces van Lars gevolgd waarin hij zich begint af te vragen of zijn vader wel zijn echte vader is. Het beginnende besef van wat familie waard kan zijn.

Van de vele coming-of-ageverhalen uit het laatste decennium houdt Sumobroers zich in de bovenste regionen op. De keuze om geen gemakkelijke naïeve jongen te portretteren wordt beloond. Dit duwt de lezer op de dunne grens tussen het afglijden naar geweld en de hoop op onschuldige vrijheid.