Criminele globalisering

McMaffia. Misdaad zonder grenzen beschrijft Misha Glenny deze economische grootmacht.

Misha Glenny is Balkancorrespondent voor de BBC en The Guardian en heeft al een aantal indrukwekkende boeken afgeleverd, zoals The Rebirth of History en De Balkan. 1804-1999. De titel van zijn nieuwe boek heeft Glenny ontleend aan een citaat van Marc Galeotti, een kenner van de Russische maffia, waarin die sprak over de Tsjetsjeense georganiseerde criminaliteit die ‘Tsjetsjeens’ tot een afschrikwekkende merknaam maakten in het voormalige Oostblok.

Op de 38 pagina’s van het eerste hoofdstuk beschrijft Glenny in vogelvlucht hoe de geheime dienst van Bulgarije zich ontwikkelde tot een internationale criminele organisatie. Onder het communisme had de dienst al als hoofdactiviteit smokkel en handel in drugs, wapens en mensen. Na 1979 bezitten ze de meeste zelfstandige bedrijven, persen ze staatsbedrijven af, importeren ze in het Westen gestolen auto’s en ontwikkelen ze zich tot de spil van de Europese vrouwenhandel.

Het beeld onstaat van een volkomen verziekt land (meer nog dan Italië), waarvan de lange tentakels reiken tot aan Joegoslavië, een land waar de internationale misdaad nog professioneler en wreder is.

De opkomende kapitalistische klasse van Bulgarije (foto uit besproken boek).

Rond de wereld
Na de Balkan komen nog een handvol landen aan bod, zoals Kazachstan, Rusland, Oekraïne, Moldavië (dat z’n UEFA-goedgekeurde voetbalstadion financierde met illegale wapenexporten). Vervolgens is het een kleine stap naar de Russische enclave in Tel Aviv, dat als prostitutiebolwerk alleen onderdoet voor Dubai, de witwasserette van de wereld en spil van de illegale mensenhandel (arbeiders en prostituees). Zo gaat het verder langs Nigeria, waar fraude en zwendel de nationale sporten zijn, Zuid-Afrika, Japan en China.

In het boek worden schetsen van het internationale toneel afgewisseld met persoonlijke anekdotes, waaronder beschrijvingen van criminele bijeenkomsten en afrekeningen of de reis van een tot prostitutie gedwongen Russin. Een hoofdstuk over de Canadees-Amerikaanse grens is aanleiding om te filosoferen over het wereldwijd legaliseren van drugs. Het zou gigantische kosten besparen, belasting opleveren en hele netwerken (inclusief terroristische) van hun financiering beroven. Maar zolang een kwart van de landen vrolijk meeverdient aan de drugshandel zal zo’n ommezwaai niet plaats vinden.

Schaduwwereld

In McMaffia toont Misha Glenny een schaduwwereld waar grenzen synoniem zijn met smokkel en sancties met winstkansen. Elk embargo, elke internationale sanctie dwingt een land tot een nieuw illegaal bondgenootschap met een onwaarschijnlijke partij, om toch maar aan wapens, drugs of olie te komen. Elk politiek-regionale conflict heeft een duister crimineel spiegelbeeld. En elk vergaard fortuin vereist internationale contacten voor het witwassen.

Glenny is duidelijk het meest thuis in de Balkan, waarover dan ook het meest opzienbarende hoofdstuk gaat. Daarna verliest deze dikke pil aan kracht naarmate de hoofdstukken verstrijken. Er ontstaat overdaad. Afrika en Azië zijn zeker nog interessant, maar het hoofdstuk over cybercrime stijgt niet uit boven een willekeurig tijdschriftartikeltje. Dat neemt niet weg dat het een indrukwekkend boek is dat het beeld van de wereld weer een stuk somberder maakt.