Hamsun op de schrijversvakschool?

Het zou beter zijn om de zes dikke delen van Mijn strijd achter elkaar te lezen in plaats van iedere keer een klein jaar te wachten tot weer een volgend deel vertaald is. De elementen van het verhaal zijn niet in chronologische volgorde geplaatst en sommige thema’s komen steeds opnieuw terug in andere gedaantes. Van de eerste tot en met de laatste zin horen de episodes in deze Noorse megaroman bij elkaar. Knausgårds protagonist Karl Ove zwoegt zich een weg door het leven in een poging los te komen uit zijn ingekapselde persoonlijkheid. Naast de liefde neemt de weg naar het schrijverschap een belangrijke plaats in. De directe toon en losse, toegankelijke stijl houdt Knausgård duizenden pagina’s vol en een lange onderbreking van het lezen is bijna problematisch. Het is even lastig om de spanning er weer opnieuw in te krijgen.

Honger
In Schrijver volgen we Karl Ove, na een korte introductie als volwassene in zijn werkkamer, op de schrijversacademie van Bergen. Hij is negentien jaar, ambitieus en hoopvol, maar slaat een slecht figuur. Op al zijn literaire ondernemingen krijgt hij negatieve reacties. Uiteindelijk houdt hij het voor gezien. In plaats van zelf schrijver worden gaat hij literatuurwetenschap en kunstgeschiedenis  studeren.

Een van zijn grote voorbeelden is Knut Hamsun. Schrijver weerspiegelt dan ook elementen uit de roman Honger van Hamsun. Ook daar arriveert een jonge, ambitieuze man in de stad met het vaste voornemen beroemd te worden en iedereen die tot dan toe op hem neerkeek versteld te doen staan. Hij heeft geen cent. Van de niet aflatende honger krijgt hij hallucinaties: vrouwen veranderen in sprookjesprinsessen en de stad wordt een verslavend labyrint. Knausgård weet met dezelfde bedrieglijk eenvoudige middelen het regenachtige Bergen haast tot een zelfstandig personage te maken. De eenzame Karl Ove zwerft er rond, niet high van de honger maar gewoon stomdronken. Niet bij machte om contact met zijn medestudenten te krijgen – en al helemaal niet met het meisje waar hij verliefd op is – komt hij keer op keer terecht in bizarre en vernederende situaties. Net als bij Hamsun wordt de lezer binnengevoerd in een afgesloten wereld van faalangst en gefantaseerde genialiteit. Karl Oves lage zelfbeeld en faalangst worden breed uitgemeten, en ook als mens deugt hij niet:

Die kilte in mijn hart was iets verschrikkelijks, soms dacht ik dat ik geen mens was, dat ik een soort Dracula was die zich voedde met de gevoelens van andere mensen maar er zelf geen had.

Dagboekpagina’s
Toch ontbreekt in dit deel , ondanks de vele verwikkelingen en Knausgårds strijd om het schrijverschap, de betovering van de eerste keer schrijven en vrijen. Die was in deel vier, Nacht, wel sterk aanwezig. Deze Karl Ove, met zijn ruime studiebeurs, zijn netwerk van familie en kennissen die hem altijd weer uit de puree helpen, is lang niet zo boeiend als de jonge hulpleraar in de poolstreek. Die stond er echt alleen voor, in een traditionele visserscultuur die hem totaal vreemd was. Daar kregen verliefdheid en dronkenschap een andere, dreigende lading. En het schrijven was een solitaire bezigheid met een hogere inzet dan het wat melige groepsproces van de Bergense academie. Soms gaat het in Schrijver bladzijden lang door op de wijze van een uit de hand gelopen dagboekpagina. En dan opeens, een ontroerend verslag van de begrafenis van een gestorven grootvader, of een geestige beschrijving van een Zweedse vriend die met veel pijn en moeite uit de kast komt. In weerwil van zijn geflopte jaar aan de schrijversacademie  is dit deel wederom knap geschreven. Nu snel naar de finale!