Vriendelijk gepreek

Tolstoj is vooral bekend van zijn meesterwerken Oorlog en vrede en Anna Karenina. Hoewel de schrijver zelf afkomstig was uit een adellijke familie, wilde hij schrijven voor het volk en voelde hij zich verbonden met boeren in het bijzonder. De drie verhalen in deze stripbundel hebben dan ook alle het leven van de boeren als achtergrond. Opvallend is dat alle vertellingen nogal moralistisch zijn. De eerste, Hoe het duiveltje zijn boterham verdiende, gaat over een klein duiveltje dat een brave boer verleidt tot slecht gedrag door hem te leren wodka te stoken, waarmee hij zelf weer in een goed daglicht hoopt te komen bij de opperduivel. Het titelverhaal van de bundel gaat over een schoenlapper die zonder het te weten een engel in huis neemt die, zoals de titel het zegt, moet leren waar de mens van leeft. Het laatste verhaal, Jemeljan en de trom is minder godsdienstig, maar niet minder moralistisch. Om zijn vrouw uit de klauwen van de tsaar te houden moet de hoofdpersoon allerlei onmogelijke opdrachten uitvoeren. Gelukkig helpt zijn vrouw hem ’s nachts op mysterieuze wijze en gebeurt er natuurlijk niets ergs.

Expressionisten

Steehouwers tekenstijl is bijzonder. Hij gebruikt een wat krasserige stijl, waarbij zijn vormgebruik zo nu en dan iets expressionistisch heeft, bijvoorbeeld in de ruitvormige of rechthoekige hoofden. Hierdoor hebben de figuren soms iets weg van mensen zoals die geschilderd werden door ‘echte’ expressionisten als Erich Heckel en Ernst Ludwig Kirchner. Het kleurgebruik is vrij hard, en hoewel dat goed past bij de tekeningen is het minder sterk bij de verhalen, die juist wat meer modderige kleuren zouden kunnen gebruiken. Op de (geschilderde) voorkant zijn de kleuren getemperd en dat past beter bij de sfeer van de verhalen.

Oubollig

Waarvan leeft de mens? is een aardig boekje. Het combineert leuke, humoristische tekeningen met vriendelijke verhaaltjes. Toch maakt het niet helemaal de verwachtingen waar. Door de klinkende naam van de auteur verwacht je in eerste instantie wat diepgaandere verhalen, en geen gepreek. Hoewel die betiteling misschien ook wel weer wat overdreven is, want Tolstoj staat nu eenmaal bekend om zijn moralistische trekjes. Zijn volksvertellingen hadden vroeger echter zeker meer impact dan ze nu hebben. Ze zijn nu mild van toon en misschien zelfs wel wat oubollig. De tekeningen zijn echter uitstekend, en laten we daarom de hoop uitspreken dat Steehouwer voor zijn volgende project een wat actuelere thematiek kiest.