Eten of gegeten worden

Herman Koch (1953) is bekend als acteur, voornamelijk uit Jiskefet, maar is ook schrijver. Zijn eerste roman Red ons, Maria Montanelli (1989) is door uitgeverij Anthos herdrukt in dezelfde hemelsblauwe kleur als Het Diner, zijn nieuwste roman.

Restaurantbezoek

Twee ouderparen hebben een afspraak te gaan eten in een duur restaurant, waarvan de naam niet wordt genoemd (maar dat doet denken aan het hoofdstedelijke De Kas), ‘want dan zit het er de volgende keer waarschijnlijk vol met mensen die komen kijken of wij er ook weer zitten’. De toon is meteen gezet. Paul ziet vreselijk op tegen de binnenkomst van zijn broer Serge, de beoogde minister-president. Het loopt als verwacht. Iets minder herhaling was hier ook wel goed geweest.

Serge voldoet als politicus aan alle vooroordelen: hij staat graag in het middelpunt van de belangstelling en is erg bezig met zijn eigen positie. Uitvoerig fileert Paul het eten in een toprestaurant en hij maakt het af met een scheut ironie: de halflege borden, de prijzen en de ober die alles komt uitleggen.

Publiciteit

De aanleiding voor dit etentje is een daad van hun kinderen. Pauls zoon Michel en Serges zoon Rick hebben een zwerfster gedood. Niet alleen zijn hier beelden van opgenomen door een bewakingscamera, ook Michel heeft een opname gemaakt met zijn telefoon. De opname die in Opsporing Verzocht wordt getoond, blijkt voor het grote publiek te vaag om de jongens te herkennen, maar het feit dat ze er lachend op staan, doet het land in hevige verontwaardiging ontsteken. Paul heeft zijn zoon wel herkend en weet niet hoe hij hierop moet reageren. Ook Claire, zijn vrouw, blijkt ervan te weten. Het morele dilemma waar Paul en Claire in zitten geeft Claire geen problemen, zij heeft maar één doel en dat is de bescherming van haar zoon, tegen elke prijs.

Ook Serge en zijn vrouw Babette zijn op de hoogte. Serge wil die avond in een persconferentie zijn terugtreden bekend maken, zeer tegen de zin van Babette, maar ook Paul en Claire staan hier niet achter. Zij hechten meer aan de toekomst van hun kinderen. De opname die Michel met zijn telefoon heeft gemaakt, blijft niet onopgemerkt. De situatie waarin Michel en Rick komen te verkeren neemt gevaarlijke proporties aan. Het optreden van Claire om elk dreigend gevaar uit de weg te ruimen, maakt haar een waardig lid van de familie, die erg op zichzelf is gericht.

Syndroom

In flashbacks geeft Paul zich over aan bespiegelingen over de schuld of onschuld van slachtoffers in het algemeen, over zijn baan in het onderwijs, en over zijn ‘syndroom’. Dit laatste veroorzaakt onder andere woedeaanvallen waarbij fysiek geweld niet uitzonderlijk is.

Het syndroom blijkt erfelijk te zijn, waardoor het aannemelijk wordt dat Michels daad te verklaren is uit dit genetisch defect. Voor de vraag hoe je als ouder zo’n situatie tegemoet treedt, is dat wel jammer. Er lijkt op voorhand al een excuus te zijn voor Michels gedrag. Dat Michel naar zijn vader aardt, wordt nog eens extra benadrukt door de aanval van Paul op de rector van Michels school.

Met Het Diner heeft Koch een spannende en met veel vaart geschreven roman afgeleverd. Het dilemma wat je als ouder moet doen als je kind een misdrijf pleegt, raakt enigszins ondergesneeuwd. Ook over mogelijke toekomstige consequenties voor Michels gedrag wordt niet gerept. Een criminele carrière lijkt niet uitgesloten. Niettemin zijn de restaurantpassages zowel herkenbaar als bijzonder humoristisch. Een roman die je met veel plezier leest.