Bonte couleur locale

Drysdale, die op de afdeling Filologie van de London Library onderzoek deed naar eeuwenoude volken op de Balkan, raakte geïnteresseerd in al die andere volken die zich in de uithoeken van Europa bevinden, en wier talen met uitsterven worden bedreigd. Ze nam zich voor om haar leven in Londen op te geven en al rondreizend door Europa te onderzoeken hoe ‘levend’ deze talen nog zijn. Daarnaast wilde ze de drijfveren van lokale bewoners om hun moedertaal levend te houden in kaart brengen.

Angstaanjagend

Bartolommeo Bellano, ‘Europa en de stier’, Museo Nazionale del Bargello, Florence

Reizend met de Mob, een Volkswagenbusje omgebouwd tot camper, komt Drysdale met haar man en twee jonge dochtertjes terecht in de prachtigste uithoeken van Europa. In elk hoofdstuk beschrijft ze een bepaalde regio, zoals Saamiland, het land van de Lappen, maar ook Friesland, Vlaanderen, Tirol en Macedonië worden door de familie aangedaan. Drysdale ontmoet interessante mensen die soms gepassioneerd, soms gelaten over de ‘onderdrukking’ van hun cultuur praten. Haar verhaal is niet alleen een relaas over half-vergeten culturen, maar vooral over de hedendaagse moeilijkheden; hoe verhouden mensen zich tot hun ‘moedertaal’ en de veranderende omgeving?

Door al die ontmoetingen bevat Moedertalen veel leuke anekdotes. Zo is het vermakelijk te lezen hoe de Friezen zich naar Drysdales mening niet gepassioneerd genoeg uitlaten over zelfbestuur of over hun cultuur. Maar veel gedeeltes zijn ook treurig, zoals de schaamte van bewoners voor de plaatselijk cultuur, of zijn op een andere manier erg indrukwekkend, zoals de beschrijvingen van het Baskenland, waar ETA-aanhangers op rotsen rond de zee rondhangen en iedereen Drysdale en familie argwanend bejegent. Dit angstaanjagende gevoel wordt nog eens – hoe filmisch – versterkt door het slechte weer, de ruwe zee en de dreigende rotsen. Drysdale betoont zich in dit hoofdstuk niet alleen een onderzoeker, maar ook een goede schrijver. Haar sfeerimpressies en de beschrijving van de dreiging zijn voelbaar voor de lezer. Dit hoofdstuk is ook nog eens bijzonder interessant, omdat Baskenland eigenlijk de enige regio is waar zo nadrukkelijk wordt gevochten voor vrijheid, voor afscheiding – een wens die bij andere ‘moedertalen’ veelal ontbreekt.

De reis is indrukwekkend en groots geweest; in 18 maanden, van 1996 tot en met 1997, trok het gezin van het noordelijkste puntje van Noorwegen naar het diepe zuiden van Italië en naar Griekenland. Door de grootse opzet van de reis had het boek een onoverzichtelijk, opsommerig relaas kunnen worden. Drysdale geeft echter een zeer goed en overzichtelijk beeld van en interessant inzicht in de lokale culturen, tradities en talen waarmee ze in aanraking is gekomen. Moedertalen. Een reis door Europa is door alle informatie ontzettend leerzaam, maar biedt vooral een prachtig inzicht in een Europa met – gelukkig – veel gezichten.