De keizer van de onzin

Het heeft even geduurd, maar twaalf (!) jaar na het uitkomen van het Japanse origineel heeft Jacques Westerhoven de Nederlandse vertaling van De olifant verdwijnt gepubliceerd. Wie al tijden snakt naar nieuwe Murakami-humor zal niet teleurgesteld worden door het resultaat. Sprookjesachtige onwaarschijnlijkheden spelen de hoofdrol in de korte verhalen over broodjesrovers, verdwijnende olifanten en TV-people. Haruki Murakami heeft zijn fantasie wederom de vrije loop gelaten en blijft trouw aan de schrijfstijl die hij hanteerde in zijn wereldwijde succes De jacht op het verloren schaap. De olifant verdwijnt is weliswaar meer van hetzelfde, maar weet toch weer te verassen.

Rijke fantasie

Kenmerkend voor de verhalen van Murakami is de diversiteit van de onderwerpen. Moeiteloos stopt de schrijver olifantenfabrieken, dansende dwergen en revolutionaire oorlogen in één verhaal en hij laat het geheel nog logisch overkomen ook. Murakami creëert in De olifant verdwijnt een wereld waarin droom en werkelijkheid met elkaar vermengd worden. Het resultaat is een komisch surrealisme waar je als lezer volledig in opgaat. De hoofdpersonen van de verhalen doen niets anders dan het beschrijven van hun ervaringen, en daar zijn ze puur objectief in. Zonder enige twijfel accepteren ze al het onwaarschijnlijke dat hen overkomt en deze ‘wat gebeurd is, is gebeurd’-houding grijpt de lezer al vanaf de eerste alinea bij de kladden:

In deze wereld is het mogelijk dat een slechte keuze tot goede resultaten leidt en een goede keuze tot slechte. Om een dergelijke absurditeit (…) te vermijden, is het noodzakelijk het standpunt in te nemen dat wij in feite helemaal geen keuzes maken, en in grote lijnen is dat het principe volgens welk ik mijn leven heb georganiseerd. Wat gebeurd is, is gebeurd en wat nog niet gebeurd is, nog niet.

Weinig veranderd

Wie bekend is met het werk van Murakami zal de overeenkomsten tussen De jacht op het verloren schaap en de verhalenbundel De olifant verdwijnt niet ontgaan. Murakami’s hoofdpersonen zijn over het algemeen vrijgezelle mannen van rond de dertig, die ietwat lui zijn en van een pilsje houden. Altijd komen ze in onwerkelijke situaties terecht en altijd accepteren ze op een zakelijke, objectieve manier wat hen overkomt. Verder zijn de gebeurtenissen die hen bezighouden altijd nét over the top. Vooral dit laatste terugkerende aspect maakt dat de verhalenbundel ondanks alle overeenkomsten geenszins saai is: elk verhaal ontpopt zich op een dusdanige onvoorspelbare manier dat de lezer zich telkens afvraagt welk hersenspinsel van Murakami centraal zal staan op de volgende bladzijde. Elk verhaal kan overal over gaan en meestal overtreft het onderwerp het meest vreemde dat je kunt bedenken.

Uniek

De olifant verdwijnt kan alleen maar omschreven worden als uitzonderlijk. De verhalenbundel bestaat uit een verzameling bovennatuurlijke gebeurtenissen, bekeken met een onvoorstelbare nuchterheid. Humoristische filosofie over burgerlijke onderwerpen leiden tot onwaarschijnlijke situaties en vice versa. Murakami is een fantast, komiek en begaafd schrijver en De olifant verdwijnt bewijst dit eens te meer. Hij verdient zonder twijfel de titel ‘keizer van de onzin’.