Verlangen naar verdwijnen

Het leek stiller dan het was is de sterke debuutroman van Eva Kelder. Het is het verhaal van Seije, een meisje dat met haar alleenstaande moeder opgroeit op Vlieland. Ze voelt zich buitenstaander en verruilt al snel het kleine eiland voor grotere en verdere plaatsen als Edinburgh en New York. Terwijl ze een academische carrière najaagt raakt ze steeds meer vervreemd van zichzelf  en de wereld. Het wordt een vlucht die uiteindelijk alleen in een ramp kan eindigen.

Scherp en pakkend
Eva Kelder (1980) publiceerde eerder verhalen in verschillende tijdschriften en werkte aan het crossmediale project In Search of Americans. In Het leek stiller dan het was schetst Kelder een scherp en pakkend beeld van een zoektocht naar identiteit.

Het openingsgedicht van Robert Burns lijkt een melancholische waarschuwing voor Seije: ‘To be able to see ourselves as others see us/ It would safe us from many mistakes.’ Seije voelt zich alleen en heeft eerder het idee dat ze haar ware zelf moet verbergen om geaccepteerd te worden. Na elke verhuizing voelt ze zich opnieuw een buitenstaander. En het verlangen naar afstand en steeds opnieuw beginnen wordt langzaam een verlangen naar verdwijning.

Tastbare afwezigheid
Ten grondslag aan Seije’s onzekerheid ligt de relatie die ze met haar moeder Fenna heeft. Of beter gezegd de afwezigheid daarvan. Fenna’s zwangerschap was ongepland en het daaropvolgende bestaan van een dochter lijkt even achteloos te worden geaccepteerd. Een moeder die vaak vergeet moeder te zijn. Kelder weet het complexe samenspel van deze eigenzinnige en individualistische personages subtiel neer te zetten.

De groeiende vervreemding tussen de twee vrouwen bestaat niet uit conflicten en verwijten, maar wordt opgebouwd uit stiltes en afstand. Bij elke verhuizing maakt Seije zich verder los van haar moeder en van haar verleden. Fenna’s afwezigheid blijft echter voortdurend tastbaar juist door de ontbrekende telefoontjes en uitblijvende brieven. Het je volledig losweken van je verleden blijkt ook in dit boek onmogelijk. 

Gruwelijke details
Het verhaal is een opbouw van zintuiglijke prikkelingen die de lezer als een stroom meenemen van climax naar climax. Gruwelijke details blijven hierin niet achterwege. Vers bloed plakt tegen muren en overhemden zijn doorweekt van snot en cocaïne. Het verhaal van een meisje dat steeds dieper lijkt weg te zakken in haar eenzaamheid is zwaar, maar Kelders lyrische stijl maakt het toch prettig om te lezen. De akelige realiteit is confronterend, maar wordt tegelijkertijd overspoeld door dromerige zinnen en verdovende beelden van golven en strand. Net zoals Seije haar eigen realiteit overspoelt met ontkenning en alcohol.

Af en toe slaan de lyrische beschrijvingen over in clichébeelden, kan het mooie overdreven worden. Zoals wanneer Seije haar nieuwe liefde ontmoet: ‘Hij bezat het vermogen om te betoveren… Het was alsof iemand de ramen openduwde en de dag opnieuw liet beginnen’. Maar over het algemeen maken zowel de schrijfstijl als de inhoud van het verhaal dit boek volwassener dan de meeste bildungsromans over tieners. Ernstiger, maar ook echter.