De smaak van afhankelijkheid en eenzaamheid

Marie heeft een vriendin die haar pusht, kleineert en manipuleert. Toch bewondert ze vriendin Fanny en heeft ze zichzelf aan haar vastgeklampt. Als Fanny afstand neemt, nadat zij niet door mag naar het volgende jaar van de toneelschool en Marie wel, wordt zichtbaar hoe eenzaam Marie eigenlijk is.

Fanny is het soort vriendin dat je hele leven opeist alvorens ze je inwisselt voor een ander. Een giftige, manipulatieve vriendschap die Marie alleen en eenzaam achterlaat. Maar dat wist ze eigenlijk al. Toch is ze er in meegegaan. Fanny noemt haar haar tweelingziel, en Marie wil maar al te graag geloven in deze zogenaamde hechte band. Tegelijkertijd haalt Fanny Marie constant naar beneden met sneren als:

Ik ben te eigenzinnig en te autonoom om op die school te blijven. (…) Mijn geest is niet te snoeien: ze kunnen me niet kneden zoals jou en al die andere brave madammekes!

En bedankt.

De orde van de yoni
De vriendschap tussen de twee balanceert op het zieke. Is het slechts bewondering of is er ook sprake van enige lust? De ‘zusters’ hebben elkaar geproefd, onder druk van Fanny, en zijn ‘zusters in de orde van de yoni’. Toch niet. De vriendschap is scheef. Marie mag geen geheimen hebben en moet Fanny altijd op de eerste plek hebben staan terwijl Fanny dagenlang verdwijnt en ‘oude vrienden’ heeft van wie Marie niets afweet, zoals Raf, voor wie Fanny Marie op het einde verlaat.

Van Nimwegen laat de aantrekkingskracht en de negativiteit van Fanny voldoende zien om als lezer te begrijpen waarom iemand haar grollen zou tolereren, maar ook om te begrijpen waarom Marie er op het cruciale moment van de roman niet is voor Fanny. Je zou haar zelf ook niet meer serieus nemen. De vriendschap heeft meer weg van een destructieve liefdesrelatie. Je bent blij dat Marie uiteindelijk voor zichzelf kiest.

Bittere nasmaak
De smaak van ijzer is een debuutnovelle die lekker wegleest. Toch is er meer nodig om het echt een aanrader te noemen. Op de momenten dat Marie opgaat in haar toneelspel en haar mannetje staat, wordt ze een interessant personage, maar daarbuiten is ze niet heel boeiend. Ook de plot is weinig verrassend. Maar de novelle laat wel zien dat van Nimwegen kan schrijven.

Vooral in de afsluitende hoofdstukken schrijft ze goed. Met een simpele ‘Ze past verdomme ook in elk decor’, laat Van Nimwegen Maries frustratie en Fanny’s wispelturigheid zien, geheel passend binnen de setting van de toneelschool. Simpel en doeltreffend. Hetzelfde gebeurt in de zin ‘Het laatste wat ik zie als ik nog een keer omkijk is Raf.’ Die Fanny die Marie kende, is er niet meer, op dit moment in het verhaal is Maries Fanny omgetoverd tot Rafs Fanny. Die zal ze blijven, tot ze ook hem zal inwisselen voor iemand anders.

De eerste smaak in Maries mond die de lezer meekrijgt is de smaak van Fanny’s fanny, de laatste die van het bloed uit de stukgebeten lip van haar docent die tussen haar en Fanny in is komen te staan – de smaak van ijzer. Marie bijt letterlijk van zich af als deze docent – die Fanny van school heeft gestuurd terwijl hij het bed met haar deelde – probeert van Marie zijn nieuwe liefje te maken. Het laatste wat Marie nodig heeft is nog zo’n destructieve relatie in haar leven. Dus hoewel de novelle sluit met een eenzame bittere nasmaak, is er ook een gevoel van vrijheid, want dat Marie beter af is zonder Fanny of deze docent moge duidelijk zijn.