Boeken / Fictie

Belangrijke nuances

recensie: Claire Polders - De onfeilbare

.

Amber is een pas afgestudeerde vrouw die nu bezig is met haar eerste baan. Ze heeft een leuk leven, geld om te besteden, vrienden. Zo ziet ze nog een aantal vrienden van de kunstacademie, met wie ze gesprekken over het leven voert. Door deze gesprekken voelt ze soms dat het leven dat ze nu leidt niet precies is zo als als ze zou willen. Gevoed door haar fascinatie voor Frankrijk, vertrekt ze na een one night stand met een Fransman halsoverkop naar Parijs. Na een wat teleurstellende ontmoeting met de ‘minnaar’ ontmoet ze Cleo in een kroeg. Amber heeft meteen veel bewondering voor haar en de rest van de week trekken ze veel met elkaar op. Er ontstaat een heftige vriendschap tussen deze wereldwijze vrouw en de wat onzekere Amber. Na een paar maanden vertrekkken ze naar New York om een nieuw leven op te bouwen. Dit gaat allemaal wel goed, hoewel er soms wat vreemde dingen gebeuren, die Amber niet helemaal kan plaatsen. Tot ze er achter komt dat Cleo dingen heeft verzonnen.

Na een barre tocht door de regen waren we voldoende verkwikt om thuis ons gesprek voort te zetten. Misschien is het beter als ik het woord ‘monoloog’ gebruik. Ik heb namelijk niet veel gezegd. In vergelijking met de wereldvrouw die ik tegenover me zag, voelde ik me onnozel en saai en om haar niet te vervelen, woog ik al mijn woorden. Ik keurde de meeste af.

Verborgen identeit

Identiteit speelt een belangrijke rol in deze roman. Wat is identiteit? Wanneer ken je iemand? Wie ben ik? Het zijn vragen waar Amber zich mee bezig houdt. In haar gesprekken met Cleo probeert ze te formuleren wie ze is en hoe ze in de wereld staat. Waarheid is erg belangrijk voor haar. Een van haar manieren om de waarheid te kennen, heeft te maken fotografie: Amber maakt veel portretten. In een portet kan ze het ware gezicht van die persoon zien en zijn/haar identiteit ontdekken, die anders misschien verbloemd zou kunnen worden. De camera vangt echter de ziel en de persoonlijkheid, volgens Ambers theorie. Tijdens de vriendschap met Cleo wordt ze echter ook met dingen geconfronteerd, waar ze niet goed raad mee weet of die ze niet verwacht had. Cleo blijkt iemand anders te zijn dan ze zich voordoet.

Sadder but wiser

De vragen over identiteit en wie je bent, of wanneer je iemand kent, hangen samen het een soort volwassen worden van Amber. In die zin is De onfeilbare eigenlijk een Bildungsroman. Haar oude kaders worden veranderd. De onzekerheid van Amber en de bewondering die ze voor Cleo heeft leiden tot vriendschap, maar deze twee eigenschappen is ze aan het einde van het verhaal kwijt. De ideeën of gedachten van Amber over de wereld om haar heen, lijken toch niet geheel te kloppen, of zijn op verschillende manieren te interpreteren.
Doordat het verhaal vanuit Ambers perspectief is geschreven, zijn de analyses die ze van zichzelf maakt en de veranderingen van dichtbij te volgen. Hoewel Amber voortdurend kleine vooruitblikken en aanwijzingen geeft over wat er gaat gebeuren of wanneer het mis zal gaan, ben je als lezer toch soms oprecht verrast door sommige gebeurtenissen. Ondanks de vooruitwijzingen blijft De onfeilbare spannend.

Genrekwestie

Door de overvloed aan vrouwenliteratuur die de laatste tijd verschijnt, vraag je je bij elke boek geschreven door een vrouw af met wat voor soort boek je te maken hebt. Is het een roman met literaire kwaliteiten of is het een amusant boek, dat niet uitsteekt boven de vrouwenromans over jonge vrouwen en hun problemen. De titel De onfeilbare lijkt wat in een verkeerde richting te wijzen. Het is het een niet erg aantrekkelijke titel en lijkt wat allesomvattend. Maar in de loop van het boek wordt duidelijk dat ook dit begrip, toegepast op de personages, onderhevig is aan verandering, even als de twee hoofdpersonen Amber en Cleo. In haar taalgebruik is Polders echter niet altijd even origineel. Er zitten veel huilscenes in, die niet erg subtiel worden beschreven, maar veel cliché’s bevatten.

Dit is ook het geval in de vriendschap van Amber en Cleo. Er is eerst heel duidelijk een zwakker iemand, Amber als teken van een niet gelijkwaardige vriendschap. Ook de jaloezie die de twee voor elkaar voelen is welbekend, evenals het idee datdingen soms niet zijn zoals ze misschien lijken. Daar tegenover staat dat de karakters wel goed uitgewerkt zijn en dat Amber en Cleo beide een duidelijke ontwikkeling door maken. Ook de korte filosofische bespiegelingen over hoe ze in het leven staan zijn interessant om te lezen. De ruimtes zijn ook belangrijk en uitgewerkt, zo hebben de verschillende delen de titel van een stad. Elke stad staat voor een bepaalde levensfase, of een bepaald gevoel. Zo staat Parijs voor het avontuur en de verandering, terwijl Amsterdam meer voor de rust staat, voor dingen-die-hetzelfde-blijven.

Het verschil
Hoewel Polders misschien niet op alle punten overtuigt, zoals in taalgebruik bijvoorbeeld, is De onfeilbare een bijzondere roman. Het is zeer boeiend geschreven en het verhaal zit goed in elkaar. Zoals in een detective vallen sommige dingen in elkaar. Een ander interessant aspect is dat de manier waarop Amber anders in de wereld komt te staan, vol nuances is. Er zijn niet twee kanten, evenals dat Cleo niet slecht genoemd kan worden, hoewel ze Amber bedroog. Die nuancering maakt het verhaal interessant, omdat er geen echt slachtoffer is en de vraag wie er nu goed of slecht was onbeantwoord blijft. Het zijn deze nuances die het verschil maken tussen chicklit en een echt boek.