Elke klacht is een verwijt
.
De samenkomst verhaalt over drie generaties Hegarty. Centraal staat Veronica Hegarty, dochter en kleinkind. Bekende elementen uit andere Ierse romans, denk aan de roman Angela’s Ashes van Frank McCourt, typeren ook deze keer het leven van het hoofdpersonage. Daarbij staat het (te) grote gezin – Veronica heeft elf broers en zussen, miskramen niet meegeteld – voorop. De onmacht van de ouders om goed voor al deze kinderen te zorgen staat aan de basis van de problematiek in de roman.
Misbruik
Op de eerste bladzijde vertelt Veronica dat haar oudere broer Liam zelfmoord heeft gepleegd. Het gehele werk door probeert zij de geschiedenis die haar broer over de rand van het leven heeft geduwd te reconstrueren. Bij gebrek aan feiten wordt dit onderzoek een combinatie van realiteit en fantasie; wanneer haar geheugen haar in de steek laat vult ze de hiaten zonder problemen in met een eigen interpretatie. De waarheid blijft hierbij in het midden.
Om het verhaal van de zelfmoord van Liam te vertellen, moet ze ook ‘dat andere verhaal’ uit de doeken doen. Dat speelt zich af wanneer zij als 8-jarige bij haar grootmoeder Ada wordt ondergebracht. Samen met Liam, slechts 11 maanden ouder dan zijzelf (volgens Veronica overlapten zij elkaar in hun moeders buik), en hun zusje Kitty verblijven zij een zomer lang bij hun grootmoeder. Tijdens die periode is Veronica getuige van het seksuele misbruik van haar broer door de huisbaas van haar grootouders, Lambert Nugent. Tijdens de reconstructie van het verleden duikt ze in haar eigen jeugd en het liefdesleven van haar grootmoeder. Als jonge vrouw moest Ada kiezen tussen twee aanbidders; haar latere man Charlie en diens vriend en latere huisbaas, Lambert.
Onmacht
Veronica’s verhaal is een genadeloos onderzoek naar zichzelf en de relatie tot haar familie. Hoewel zij opmerkt dat broers en zussen zich normaliter steeds minder van elkaar aantrekken naarmate hun leeftijd vordert, is de draad tussen haar en haar familie beklemmend strak. Niet verwonderlijk dus dat ze de familierelatie met de volgende prachtige zinnen schetst: “Ik geloof niet dat we onze familie in strikte zin herinneren. In plaats daarvan leven we in ze”. De gezinssamenstelling is mede een oorzaak van de problematische relatie van de familieleden onderling. “In een grote familie is iedere klacht een verwijt”, zo vertelt het hoofdpersonage. In deze context moet het schuldgevoel van Veronica ten opzichte van haar broer overweldigend zijn: welke klacht is groter dan zijn zelfmoord? De onmacht heeft zich geworteld in Veronica’s eigen gezinsleven. Bij het zien van haar gelukkige dochters slaat de paniek toe: hoe kan zij als moeder garanderen dat zij gelukkig blijven? ’s Nachts lijdt Veronica aan insomnia: alles om maar niet naast haar echtgenoot Tom in bed te slapen of erger: met hem te moeten vrijen.
Wie van een stevig plot houdt, zal dit werk niet veel interesseren. Alle kaarten liggen al in het begin van de roman op tafel; de zelfmoord van de broer, het disfunctionele gezinsleven, het wordt al op de eerste pagina’s getekend. Zelfs de bekentenis van Veronica dat zij getuige is van het misbruik van Liam zal de lezer niet verbazen. Het verhaal biedt dan ook geen uitkomsten. Het construeren van haar geschiedenis, gefantaseerd of reëel, is er niet op gericht de waarheid te vinden, maar is een poging van het hoofdpersonage in het reine te komen met haar verleden. Door de afstandelijke wijze waarop Anne Enright het leven van het hoofdpersonage schetst, wordt een leven zonder inhoud zichtbaar: je proeft de bittere smaak van een buitenstander die geen invloed op haar omgeving heeft. Het laat de lezer met een ongemakkelijk gevoel achter.
