Net iets te klein

De Joodse bruidjes, een vertelling van schrijfster Mieke van Zeben, is een kraakheldere combinatie van Zebens eigen familiegeschiedenis, ingezonden verhalen en fictieve elementen. Twee Joodse bejaarde vrouwen, Edith (Rick Nicolet) en Mirjam (Diana Dobbelman), zijn tot elkaar veroordeeld in een verzorgingstehuis. De eerstgenoemde hoopt binnen twee weken weer naar huis te mogen, de ander lijkt te berusten in het idee dat deze plek haar laatste bestemming is. Het tweetal wordt hier bijgestaan door de verpleger Matthias (Martin Willem van Duijn), wiens Duitse afkomst de spinnige Edith een doorn in het oog is. Om de tijd te doden kijken ze televisie en praten ze over vroeger. Mirjam heeft namelijk steeds vaker angstdromen over haar transport van Westerbork naar Auschwitz. Edith zat juist de hele oorlog ondergedoken op een zolder, met als enig bezoek de man die haar uiteindelijk bezwangerde. Soms lijkt de uitwisseling van verhalen net een spel over wie het meeste heeft geleden, maar duidelijk is dat het oorlogsverleden diepe groeven heeft achtergelaten.

Efficiënt

Hoewel de voorstelling ietwat kluchtig begint – vooral het gekat van Edith richting Matthias doet soms stereotiep aan – ontwikkelt zij zich tot een bescheiden en intiem drama. De voorstelling werkt omdat alles uiterst klein is gehouden, zonder dat het gestileerd wordt. Het decor bestaat uit twee verzorgingstehuisbedden en een stoel, de handelingen zijn beperkt en de dialogen zijn niet gericht op effectbejag. Met deze economische benadering vermijdt regisseur Jori Hermsen overdadige sentimentaliteit (op een enkel mineurarpeggiootje op de piano na) en verwordt De Joodse Bruidjes niet tot Holo-kitsch.

Grote lijnen

Er kleeft echter ook een nadeel aan de voorzichtige aanpak. Mieke van Zeben heeft zichzelf als doel gesteld de oorlog ten herdenken aan de hand van persoonlijke verhalen en ze heeft het publiek gevraagd om oorlogsherinneringen in te sturen (‘betaal met je verhaal’). Misschien komt het juist omdat er uit zo veel verschillende bronnen is geput, maar de herinneringen van Mirjam en Edith blijven te veel aan de oppervlakte. Het zijn plotbeschrijvingen, met nog te weinig oog voor de details die zulke verhalen juist levendiger kunnen maken. Doordat het drama in de voorstelling wat voortkabbelt, is het tragische einde niet zo invoelbaar als had gekund. De grootste kracht van de voorstelling is tevens haar manco: door de grote eenvoud blijft De Joodse Bruidjes gespaard van dweepzucht, maar wordt het ook nooit echt indringend.