Alleen voor God en vaderland

In 1585 staat Elizabeth I aan de vooravond van roerige tijden. Al dertig jaar regeert de Virgin Queen Engeland met strakke hand, in de flanken bijgestaan door politiek adviseurs. Dan ruikt de Spaanse koning Philips II zijn kans het Engelse protestantisme te bezweren. Hij bedenkt een plan om Elizabeths katholieke rivale, de Schotse Mary, op de troon te manipuleren. Politieke spelletjes en oorlog bedreigen het Britse rijk dat juist zijn eerste schreden heeft gezet in de nieuwe wereld. Heen en weer geslingerd door politieke twijfel en lust vaart Elizabeth I een eigenzinnige koers.

Het frivole en verlichte vervolg op Elizabeth is een politiek en emotioneel drama, dat onverwacht hedendaags speelt met een religieus conflict. De losjes op historische feiten gebaseerde film staat vooral in het teken van de pracht en praal die het hofleven van Elizabeth I (wederom vertolkt door Cate Blanchett) kenmerkten. De prachtige kostuums en waanzinnige decors maken van Elizabeth I een icoon van haast goddelijke status. Niet in staat tot het hebben van gewone sterfelijke gevoelens raakt ze verstrikt in een driehoeksverhouding. Haar passie voor Sir Walter Raleigh (Clive Owen) is haast menselijk.

Ingenieus bepruikt

Zijn loyaliteit naar haar is scherp, ontwapenend en vrijgevochten. De avonturier – die haar eerlijk aanspreekt en een aardappel schenkt – wordt haar grote steun en toeverlaat. Maar of opbloeiende koninklijke liefde geconsumeerd kan worden? Met een juiste mix aan ingetogen kracht en kwetsbaarheid houdt de lelieblank bepoederde en ingenieus bepruikte Blanchett die spanning als Elizabeth I levend. Vertwijfeld laverend tussen haar rol als koningin of vrouw heeft dit zijn weerslag op de relatie van haar held met haar favoriete hofdame Bess (Abbie Cornish).

De onderhuidse broeierige lovestory leidt langs zijpaden vol politieke intriges. Elizabeths protestantse signatuur irriteert de katholieke Philips II (Jordi Mollà) van Spanje. Vanuit het Spaanse Escorial, waar hij leeft als een monnik, smeedt hij duistere complotten om Elizabeth te tackelen. Een mislukte aanslag is koren op de molen van meesterspion Walsingham.

Het bewijs dat haar nicht en rivale Mary aangespoord door Philips II achter het complot zit is snel gevonden. De kwade genius Philips II ziet een katholiek oproer mislukken en stuurt als wraak een complete Spaanse Armada op Elizabeth af. Daarmee wordt halverwege de film Elizabeths status steeds meer androgine. Als koning en koningin tegelijk hijst ze zich in het harnas en voert maagdelijk devoot haar troepen aan. Het beeld van Elizabeth in gevechtstenue en de impressionistische zeeslag die volgt zijn een onvergetelijk crescendo.

Wachten op het laatste deel

De van origine Indiase Shekhar Kapur weet deze keer met zijn Bollywood-achtergrond Hollywood goed te bespelen. Het tweede deel van de mogelijke trilogie over Elizabeth I is lichtzinnig, eigentijds en intrigerend, en bovendien prachtig gecast. Vanuit onmogelijke hoeken weet Kapur intiem, sfeervol en helder het hofleven weer te geven – en Elizabeths rol te fixeren. De haast gotische shots en perspectieven worden afgewisseld met sobere momentums. Die cadans bewaakt in de film Blanchetts voornaamste emoties.

Groot of klein, heroïsch of kwetsbaar: Kapur weet steeds weer de juiste details of vergrotingen te vinden. Met de juiste vaart en waarachtigheid. Op dat niveau heeft hij zichzelf overtroffen; de uitdaging Elizabeth goddelijk te maken is geslaagd. Dat hij speelt met sommige feiten door bijvoorbeeld van de middelbare maagd een viriele vrouw te maken is dan een historisch bijzaakje. Shekhar Kapur kent als meester van de gecontroleerde lichtzinnigheid zijn publiek. Want ondanks het wegdromen en de soms overdreven heroïek weet hij onderhuids (door alle koninklijke entourage heen denk je vaak “hmm, ja, zo zou het best geweest kunnen zijn”) toch een gevoelige snaar te raken.