Vernietiging of wedergeboorte?
In het schijnbaar geslaagde leven van Prosper Morèl loopt alles gesmeerd. Leuke vrouw, gezellige wekelijkse borrel met buren en vrienden en een goedlopende psychologenpraktijk in een aansprekende buurt. Dat vraagt om narigheid.
De vernietiging van Prosper Morèl is de debuutroman van Jamal Ouariachi (Amsterdam, 1978). Op zijn informatieve en bijzonder lezenswaardige website staat te lezen dat hij ‘uiterst alledaags opgroeit in een oerhollands multiculti gezin’. Naast boekverkoper is hij psycholoog, net als zijn hoofdpersoon Prosper.
De eerste scheurtjes
Prosper Morèl, zijn vriend Remco Haak en Chris Altena, een beginnend schrijfster, wonen in een antikraakpand. Zij proberen alledrie als kunstenaar door te breken. Na een paar jaar schilderen gooit Prosper het bijltje erbij neer en stelt een nieuw kunstproject voor, namelijk studeren en daarna het burgerlijke leven in, maar dan als ironisch concept. Remco wordt architect, Prosper psycholoog. Chris is de enige die haar leven niet verandert. Wanneer zij overlijdt, krijgt Prosper haar nalatenschap, bestaande uit dozen vol dagboeken en aantekeningen.
Tegen die tijd is Prosper zijn ironisch concept allang vergeten. Hij heeft een praktijk aan huis in Amsterdam-Zuid, is getrouwd en heeft zijn hele leven in een strak keurslijf gegoten inclusief het moment voor de huwelijkse seks. Wanneer hij aan de dagboeken van Chris begint, ontstaan scheuren in zijn structuur. Steeds nadrukkelijker vraagt hij zich af of hij wel de juiste keus heeft gemaakt door te stoppen met schilderen. Hij bezat zich elke avond, begint weer te roken, verwaarloost zijn vrouw en zijn patiënten en leeft alleen nog voor de nalatenschap van Chris, die hij al lezende psychologiseert. Een belangrijk onderwerp voor Chris (en voor Ouariachi’s roman) is de zelfmoord van haar oom en de vermoedelijke reden hiervan. Ondanks de verhalen binnen verhalen en de flash backs heeft de roman een duidelijke structuur en weet Ouariachi de draad goed vast te houden.
De naderende ondergang
Prosper laat uiteraard zijn psychologische kennis ook los op zijn patiënten en dat is vaak amusant, vooral de momenten van relatietherapie. Met zijn laatste patiënt loopt het echter anders af. Deze Fjodor L. pleegt een zelfmoordaanslag, een daad die in zekere zin verband houdt met de zelfmoord van Chris haar oom. Prosper voelt zich medeverantwoordelijk en beroept zich op zijn vriend Remco. Deze heeft echter zijn eigen problemen. Hij heeft een enorm gebouw ontworpen en deze wolkenkrabber nadert in recordtijd zijn voltooiing. Dit moet de kroon op Haaks werk worden en alle criticasters voorgoed de mond snoeren.
De route die Prosper Morèl volgt om zijn leven vorm te geven, is geen gebaand pad, maar een kronkelende weg door diepe dalen. De roman kent dan ook plotse wendingen en onverwachte ontwikkelingen die de vaart in het verhaal houden, maar niet altijd overtuigen.
Vanaf het begin is Prosper onstuitbaar op weg naar zijn ondergang. Wanneer Remco’s problemen met de afronding van de bouw ook Prospers problemen worden, lijkt die ondergang onafwendbaar. De absurdistische voortgang vraagt wel enig inlevingsvermogen van de lezer.
Krantenartikel
Ouariachi heeft een soepele pen en weet alle gebeurtenissen bij elkaar te houden, maar hij verliest zich soms in herhalingen. Daarnaast is de roman overvol met verwijzingen naar en voorbeelden van vrijwel alle aspecten van het hedendaagse leven. Sommige beschrijvingen zijn dermate realistisch, tot en met bestaande nieuwslezers aan toe, dat de indruk ontstaat van een krantenartikel. Zoals een Belgische reclame meldt: ‘realisme is het aperitief van fictie’.
