Doelloos en verveeld in Göteborg

Erik is een jongen met een lichte vorm van Downsyndroom. In The Guitar Mongoloid zien we hem gitaar spelen in de straten van Göteborg waar hij zijn eigen versie van ‘The Lion Sleeps Tonight’ ten gehore brengt aan een onverschillig publiek. Erik hangt vaak rond in de stad, waar hij contact heeft met een oudere man die ook gitaar speelt en met wie hij het door hem geschreven liedje ‘Motherfucker’ zingt.

De film volgt naast Erik andere mensen die vooral de verveling proberen te bestrijden door gek gedrag. Zo is er een groep vandalen die op ingenieuze wijze fietsen probeert te vernielen. Twee bedwelmde kerels dagen elkaar uit om Jackass-achtige stunts te doen. Een groep kinderen in een gymzaal zingt mee met een Deathmetalliedje waarvan het refrein ‘Sieg heil, sieg heil‘ is. En een oudere vrouw bij wie duidelijk een steekje los is zoekt haar fiets, terwijl ze verward door de straten slentert.

Droge registraties

f
The Guitar Mongoloid lijkt op een minder zwartgallige versie van Ulrich Seidls Hundstage en soms op een uitgeklede versie van Harmony Korines Gummo. Östlund gebruikt altijd een statische camera en lange shots die vooral het individu tonen in zijn omgeving. Het ontbreken van camerabewegingen versterkt de stilstand van de personages die vast lijken te zitten in een verveelde sleur. De film heeft geen overheersende narratieve lijn en Östlund houdt zich bewust aan een losse structuur die de doelloosheid van de gefilmde situaties versterkt. Hij weet ondanks deze strakke en formele kadrering een zeer realistisch beeld te geven van Göteborg en zijn bewoners. Veel scènes zouden zo uit een documentaire kunnen komen, maar wat ze onderscheid is vooral de humor die voortkomt uit de stompzinnigheid waarmee de personages de verveling proberen tegen te gaan.

Östlund hanteert dezelfde droge registratietechniek in zijn nieuwste film Involuntary en veel gedrag in The Guitar Mongoloid komt net als in Involuntary voort uit groepsdruk. In vergelijking met die laatste komen wel de zwakke punten van The Guitar Mongoloid naar boven. De som van de losse segmenten is in The Guitar Mongoloid niet sterk genoeg om de film te dragen en bepaalde scènes zijn niet altijd even boeiend. Involuntary is sterker omdat de herkenbare segmenten bij elkaar genomen een krachtig groepsportret vormen over de verschillende vormen van conformistisch gedrag.

The Guitar Mongoloid is wel een vroege proeve van Östlunds stijl: een documentaireachtige aanpak vermengd met een fictieve basis. De kracht van zijn films is uiteindelijk de onopgesmukte herkenbaarheid van de situaties die hij filmt, waarmee hij zich profileert als een regisseur met een duidelijk oog voor de absurde kanten van het bestaan.

The Guitar Mongoloid draait tijdelijk als bijprogramma van Involuntary in het Filmmuseum.