Red de verhalen van de ondergang

Die opzet is gelukt. Betsy Torenbos heeft met haar stichting Be-Wonder ouderen uit Hongarije, Zweden, Duitsland, Italië en Rusland kunnen vinden. Maar de vraag is natuurlijk: hoe brengt ze die levensverhalen voor het voetlicht in het theater?

Levensverhalen

In de prachtige zaal van het Grand Theater (tevens co-producent), die als een soort van black-box elke gewenste vorm aan kan nemen, zit het publiek op houten klapstoeltjes in een halve cirkel om de platte vloer heen. In het midden hiervan een groot, wederom, houten paneel waarop de gefilmde interviews waarin de ouderen hun levensverhaal vertellen, geprojecteerd worden. Achter dit scherm een enorme berg houtskool, in de vorm van briketten. Op de vlakke vloer bewegen zich twee jonge danseressen voort onder begeleiding van live muziek van Marike Verheul. Zij speelt op een door  haar zelf gebouwde dansmeesterviool, een zogenaamde pochette. Dat is echter niet de enige muziek. De internationaal vermaarde componist Louis Andriessen, die ook al eerder met Torenbos samenwerkte, heeft voor deze editie een aantal nieuwe pianocomposities geschreven.

Natuurlijk is het bijzonder lovenswaardig dat Betsy Torenbos de oudste generatie aan het woord laat. Immers zij kunnen zo veel vertellen. Hoewel er dan wel veel veranderd is, het blijft frappant dat veel van hun verhalen toch overeenkomsten blijken te hebben. Ieder heeft een liefde gekend, heeft verdriet gekend en weet wat heimwee is. Ze kijken niet meer op tegen de dood, maar zijn ook niet klaar met leven. Daarvoor is het veel te mooi. De grote kracht van de voorstelling zit in deze verhalen. Verhalen die het waard zijn gehoord te worden, nu het nog kan.

Mager resultaat

Dat is, helaas, tegelijkertijd het magere resultaat van deze, in potentie mooie, voorstelling. In het begin wordt het krachtig neergezet, maar gaandeweg worden de verschillende elementen van deze voorstelling een nietszeggend samenraapsel. Dat komt, in het bijzonder, naar voren in de rol van de jonge danseressen. Nergens gaat de choreografie een spannend verband aan met de rest van de voorstelling, waardoor het meer gaat leven of, nog beter, verdieping biedt. Bepaalde emoties worden aangestipt, maar niet meer dan dat. Zo zijn de geïnterviewde mensen ook live aanwezig tijdens het stuk. Op bepaalde punten worden zij actief in het stuk betrokken. Aan het begin leggen zij allen iets dat zij waardevol vinden in een cirkel van briketten. Richting het einde staan zij hier weer omheen. Maar dat is eigenlijk alles. Daar helpt geen compositie van Andriessen meer aan.

De gebruikte symboliek is dan nog het best gevonden. De cirkel van briketten waarin zij waardevolle spullen leggen, de houtskool – vergane bomen die toch ook weer als energiebron kunnen dienen en dus warmte kunnen geven -, het hout, dat alles geeft het leven en eeuwige levensloop aan. Iedereen leeft, op een bepaalde manier, hetzelfde leven. Iedereen kent liefdes, verdriet en dat geldt voor alle landen. 

Dit is echter te weinig om je zelfs maar een uur geboeid op je stoel te laten zitten. Het enige wat resteert, is waardering voor de manier waarop Betsy Torenbos die verhalen van die oudste generatie van de ondergang wil redden. Maar een boeiende theatervoorstelling is het, jammer genoeg, niet.