Het verloren paradijs; een confrontatie tussen heden en verleden.

Sipko Melissen (1944, Den Haag) ontving in 1997 voor zijn roman Jonge mannen aan zee de Anton Wachterprijs (voor het beste debuut). In 2000 verscheen De huid van Michelangelo en in 2003 De vendelzwaaier. Ook heeft Melissen een dichtbundel gepubliceerd in 1985, Gezicht op Sloten. In zijn romans spelen zelfonderzoek, de zoektocht naar inzicht en vriendschap tussen al dan niet homoseksuele mannen een belangrijke rol.

Het paradijs
In het begin van de jaren zeventig komen twee stellen naast elkaar te wonen aan een kade in Amsterdam. In het ene huis wonen Paul en Hugo. Hun buren zijn Kars, Nienke en dochter Monna. Al snel breken ze de schutting weg en wordt de gemeenschappelijke tuin een idyllische plek waar elke zondagmiddag een groep vrienden bij elkaar komt. Paul verwoordt dat jaren later als volgt:

‘Er werd veel gedronken en vaak bleef men tot lang na middernacht aan tafel zitten. Nienke zette muziek op. Er werd gedanst en er vonden grote verzoeningen plaats. Op dat late uur werd er veel omhelsd’.

Dat dit paradijs geen stand heeft gehouden is al aan het begin van de roman duidelijk want Paul heeft geen vast dienstverband meer, geen vaste partner en binnenkort ook geen woning.

Zowel Paul als Kars wil groots en meeslepend leven en voor Paul houdt dit in dat hij Hugo niet trouw is. Dat breekt hem uiteindelijk op, maar ook het huwelijk tussen Nienke en Kars komt tot een einde. Uit zijn volgende huwelijk wordt, na zijn overlijden, een zoon Felix geboren. Felix vertrekt met zijn moeder naar Nieuw-Zeeland wanneer hij vijf jaar is en veertien jaar later, in 2004, schrijft deze Felix een brief aan Paul. Hij komt naar Europa en wil graag wat mensen spreken die zijn vader hebben gekend. Hij wil ook graag de roman lezen waaraan Paul bezig was en eindigt zijn brief met de zin: ‘Do you think that my father’s life was a failure?’

Ameland
Spiegelpanden is opgebouwd uit drie delen. In het tweede deel gaat Paul op zoek naar zijn nooit voltooide manuscript, dat hij kwijt is geraakt. In plaats daarvan vindt hij een uitgebreid verslag dat hij heeft gemaakt van een vakantie op Ameland. Paul was daar in 1982 samen met Kars, Nienke en Monna. Op Ameland komt het huwelijk tussen Kars en Nienke tot een einde en besluit Paul de roman, over twee buurmannen op de motorfiets naar Mexico, niet af te maken. Het manuscript geeft hij dan aan Kars. Maar waar zou het nu zijn? Dit tweede en ook het derde deel van de roman lezen plezieriger dan het eerste deel. In de hele roman blijft wel steeds je nieuwsgierigheid geprikkeld, maar het eerste deel lijdt onder erg veel herhalingen. Het bevat veel letterlijk dezelfde bewoordingen, die misschien wel bedoeld zijn om de overpeinzende gemoedstoestand van Paul te onderstrepen, maar die zo opvallend vaak voorkomen dat het stoort.

In het derde deel, met de tegen die tijd veelzeggende titel: ‘een motorfiets uit het paradijs of de verschoppeling van het universum’ gaat Paul weer naar Ameland. Het is 2004. Het verslag van de vakantie heeft Paul laten binden onder de titel ‘Enkel Ameland’ en verspreid onder intimi. Zij krijgen de gelegenheid te zeggen wat ze ervan vinden en de losse eindjes worden aan elkaar geknoopt. Het wordt duidelijk wat er met het manuscript is gebeurd en hoe het met de vriendschap tussen Kars en Paul is gelopen. En op de vraag of zijn vaders leven een mislukking is geweest, vindt Felix in ieder geval zelf een antwoord.

Spiegelpanden kent verschillende verhaallijnen en er worden herhaaldelijk tijdsprongen gemaakt. Je moet dus wel opletten in welk moment van de geschiedenis je leest. Zeker in het begin van de roman is dat niet altijd meteen duidelijk. Wanneer je de draad te pakken hebt, en de herhalingen even laat voor wat ze zijn, dan lees je een overwegend goed en vlot geschreven boek, dat je aandacht moeiteloos vasthoudt. En mocht dit je bevallen, lees daarna dan ook eens het titelverhaal uit De vendelzwaaier.