Een leven lang kadreren

Annie Leibovitz is een van de beroemdste fotografen ter wereld. Haar bekendheid dankt ze vooral aan haar opvallende portretten van de groten der aarden: Demi Moore naakt en hoogzwanger, Whoopi Goldberg in een bad met melk, John Lennon in foetushouding naast Yoko Ono, een foto die vier uur voor zijn dood is gemaakt. Leibovitz heeft, naast haar talent, haar hele leven al het vermogen om op het juiste moment op de juiste plek te zijn.

In de openingsscène van Annie Leibovitz – Life Through a Lens ligt haar naam op ieders lippen. Beroemdheid na beroemdheid spreekt hem uit, vol ontzag, gefascineerd, soms voluit lachend. Van Hillary Clinton tot Mick Jagger, allemaal komen ze voorbij. Iedereen vindt Leibovitz geweldig creatief, humoristisch en talentvol. De kritiek beperkt zich tot wat venijnige opmerkingen in de marge, waardoor het raadsel rond Annie Leibovitz groter wordt. Hoe heeft een onopvallend, verlegen meisje uit Connecticut zich kunnen ontwikkelen tot een tamelijk dictatoriale fotograaf die alles van de meest verwende mensen op aarde gedaan krijgt?

In het begin van de film zit een mooie observatie: Annie groeit op in een auto. Het gezin verhuist voortdurend, waardoor Annie de wereld ‘door het kader van het autoraam’ leert kennen. Haar hele leven zal ze de werkelijkheid blijven kadreren. Eerst als fotografiestudente in San Francisco, dan als aanstormend talent bij het net opgerichte muziektijdschrift Rolling Stone, en tenslotte bij bladen als Vanity Fair en Vogue. Haar leven is veelomvattend, haar uitleg minimaal: Annie Leibovitz denkt in beelden, niet in woorden. Haar zinnen maakt ze dan ook zelden af. Maar de beelden zijn de moeite meer dan waard.

Afkickkliniek

Life Through a Lens roept voortdurend vragen bij de toeschouwer op. Regisseur Barbara Leibovitz, de zus van, laat veel onbesproken. Hoe verliep bijvoorbeeld de jeugd van de kinderen Leibovitz? De rijkdom van Leibovitz’ leven is tegelijkertijd een bron van frustratie voor de kijker. Het duidelijkst komt dit tot uiting bij een periode die toch veel impact gehad moet hebben: Annie toert met de Rolling Stones, doet alles wat de rockers doen, en wordt uiteindelijk in een afkickkliniek opgenomen. “Ik haalde een keer heel diep adem en daarna gebruikte ik geen drugs meer”, zegt ze. En dat was, kennelijk, dat.

Over haar relatie met Susan Sontag, één van de belangrijkste Amerikaanse filosofen van de twintigste eeuw, wordt terecht opgemerkt dat de twee elkaar perfect aanvulden: Susan werd volledig in beslag genomen door woorden, Annie door beelden. Het is een fascinerende verbintenis, waar meer aandacht aan zou mogen worden gegeven dan in Life Through a Lens het geval is. Barbara lijkt Annie te willen beschermen voor al te veel inbreuk op haar privacy, maar daardoor mist ze ook de mogelijkheid om het leven en werk van haar zus te analyseren. Het blijft bij de oppervlakkige quotes van de beroemdheden. Waardoor de documentaire op Annies latere foto’s gaat lijken: ze zijn hoogst intrigerend, maar ze geven ook een zeer gepolijst, gemanipuleerd en versimpeld beeld van de werkelijkheid. Je raakt vooral benieuwd naar het verhaal dat erachter schuil gaat.