Muzikale kunst in de Paraplufabriek

op zoek naar een herdefiniëring van de plaats van het kunstenaarsinitiatief in hun project Straalstroom. Zij kiezen voor een interdisciplinaire aanpak. In zes tentoonstellingen, van zes verschillende jonge curatoren zal kunst gekruist worden met onder andere muziek, journalistiek en wetenschap. 8WEEKLY volgt het project, doet verslag van de openingen en praat met kunstenaars, organisatoren en publiek.

De directe aanleiding voor het project Straalstroom was het stopzetten van de vaste subsidie door de Mondriaanstichting. De Paraplufabriek zou niet vernieuwend genoeg meer zijn. Wat is de rol van een kunstenaarsinitiatief als er vanuit de samenleving eigenlijk geen vraag (meer) naar is? Belangrijker nog: hoe stimuleer je die vraag weer? De Paraplufabriek nodigde twee nieuwelingen in de kunstwereld (Dagmar Donners en Lieke Wouters) uit hun visie te tonen. De opdracht was ‘het effect van een straalstroom te creëren’, een onzichtbare luchtstroom waar stofdeeltjes op hoge snelheid door worden meegevoerd.

Interdisciplinaire aanpak

De denktank van Straalstroom heeft gekozen voor een interdisciplinaire aanpak om de banden tussen het kunstenaarsinitiatief en de samenleving te verstevigen. De kunstwereld heeft de neiging erg op zichzelf gericht te zijn. Lieke Wouters hoopt meer dynamiek en levendigheid teweeg te brengen door eens over deze grenzen heen te kijken. “We willen contacten maken met de academische wereld en werken met jonge mensen die net komen kijken in de kunstwereld. Ook willen we jonge mensen over de drempel krijgen door een link te leggen met muziek en verschillende media actief te gebruiken. Zo zal de opbouw van de volgende tentoonstelling via webcams te volgen zijn en hebben we een eigen Hyves.” Een doel van het project is een netwerk op te bouwen van mensen die elkaar kunnen aanvullen vanuit verschillende disciplines.

Lutz Baumann, Untitled

Het project heeft een open, zelfonderzoekend karakter. De coördinatoren zullen zelf twee tentoonstellingen verzorgen, voor de overige vier exposities hebben zij jonge curatoren uitgenodigd. Voor een aantal van hen is het zelfs hun eerste ervaring als curator. Ze worden geheel vrij gelaten in hun keuze van kunstenaars en opbouw van de tentoonstelling. Donners en Wouters houden in de gaten of het interdisciplinaire concept wordt nageleefd. Dit zullen zij ook evalueren: heeft het de verwachte dynamiek veroorzaakt, levert de synergie tussen disciplines nieuwe inzichten op? Lieke Wouters zal het geheel vanuit haar achtergrond voorzien van een kunsttheoretisch kader.

Straalstroom#1

Lutz Baumann (Kleve, Duitsland, 1980) mocht als eerste curator het spits afbijten. Hij hoefde niet lang te zoeken naar de externe discipline waarmee hij de dialoog aan wilde gaan: muziek. Hij vindt het jammer dat audio en muziek in de beeldende kunst nog niet helemaal worden geaccepteerd als volwaardige partner. In zijn fotografie speelt audio een belangrijke rol in de totstandkoming, zo licht hij toe. Dit komt niet direct tot uiting in het uiteindelijke werk, maar de twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In zijn tentoonstelling zoekt hij samenwerking met kunstenaars die geluid en muziek als expliciete vorm gebruiken. Geluidskunstenaar en ‘audio-graphic designer’ Tamara van der Laarse/The No (Amsterdam, 1977) speelt met ‘No Disco’ met de grenzen van het auteursrecht. Zij maakte een remix van ‘Get Innocuous’ van de Newyorkse band LCD Soundsystem. Ze heeft de band om toestemming gevraagd, maar hierop geen antwoord gekregen. In een kleine, donkere ruimte met alleen een discobal kan één persoon tegelijk naar het nummer luisteren, als een persoonlijke geluidservaring met een ‘gestolen’ randje.

De geluidsinstallatie van Mark van Soest (Den Haag, 1983) bestaat uit vier beweegbare panelen waarop speakers zijn gemonteerd. De kijker kan tussen de panelen door lopen, deze in verschillende standen draaien en zo zijn eigen weg creëren in geluid en ruimte. Hij heeft achtergrondgeluiden uit de stad opgenomen, de geluiden die er altijd zijn, maar waar we geen aandacht meer aan besteden. Ze vallen eigenlijk alleen op als ze er niet meer zijn, zoals het geluid van de koelkast. Toch zijn ze belangrijk in onze perceptie van de stad. Dit aspect heeft hij hier uitvergroot: hoe verhouden geluid en ruimte zich tot elkaar en wat doet dat met je gemoedstoestand?

bezoekers bekijken werk van Felix Kraemer

De hoofdruimte in de Paraplufabriek wordt gedomineerd door het werk ‘Movable Type’ van grafisch ontwerper en vj Felix Kraemer (Greifswald, Duitsland, 1979). Op twee tegenoverliggende beschilderde anden zijn videoprojecties te zien. We zien aan beide kanten twee mensen levensgroot van achteren terwijl ze aan het schrijven zijn. Wat ze schrijven kunnen we niet zien, daar gaat het ook niet om. Het gaat om hun persoonlijke handschrift. Met grootse gebaren, hun hele lichaam gebruikend, kunnen we het ritme van hun bewegingen volgen. Schrijven wordt zo een heel lichamelijke, ritmische gebeurtenis, wat een mooi contrast oplevert met de digitale presentatievorm.

Met deze tentoonstelling levert Lutz Baumann een interessante kijk op mogelijke dialogen tussen muziek en beeldende kunst. Het is jammer dat de installatie van Mark van Soest niet zo goed tot z’n recht komt. Deze had meer ruimte mogen hebben. De opening was goed bezocht door een overwegend jong publiek, dat eerste succesje heeft Straalstroom vast binnen. Wie de tentoonstelling nog wil zien moet er snel bij zijn, 9 maart is de laatste dag. Dan beginnen de voorbereidingen voor #2. Deze wordt verzorgd door Dagmar Donners. Hij zal zich, samen met Judith Kisner en Aimée Zito Lema, drie dagen voor de opening in de Paraplufabriek laten opsluiten. Uitsluitend via internet zullen ze in die dagen hun beeld van de werkelijkheid samenstellen en op basis hiervan een muurschildering maken. Ze worden met webcams gefilmd, zodat we hun voorbereidingen kunnen volgen. Zij zullen vervolgens een dialoog aangaan met de journalistiek.