IFFR 2008

DEEL 1 | DEEL 2 | DEEL 3 | DEEL 4 | DEEL 5: Shorts | DEEL 6 | DEEL 7

Inhoud: Andalucia | L’avocat de la terreur | Dagen zonder Lief | Diary of the Dead | Estômago – A Gastronomic Story | Ploy | [REC] | Small Gods | Stellet licht | The Best of Times

De melancholie van hotelkamers
Ploy – Sturm und Drang
Ratanaruang Pen-ek • Thailand, 2007

Ratanaruang Pen-ek is een Thaise cineast die door een zeer nauwgezette esthetische stijl opvalt. Last Life in the universe was een prachtige lofzang op de melancholie van mysterieuze reizigers in een vreemd land; in Invisible Waves doolde een melancholieke buitenstaander door een onwerkelijke omgeving. In Ploy toont Pen-ek nog steeds dat hij een fascinatie heeft voor non-descripte en anonieme plekken, die hij stijlvol en minimalistisch weet te vangen in voorzichtig opgebouwde en schilderachtige composities. Een echtpaar komt aan in een luxe hotel in Bangkok, en het vele zwijgen van het stel hint al naar de impasse die hun relatie heeft bereikt. Via verschillende andere personages, waaronder het hippe meisje Ploy, wordt er een spanning opgebouwd die in verschillende subplots wordt uitgewerkt. Veel van deze verhaallijnen hebben wensbeelden en dromen als hun uitgangspunt, en gaandeweg krijgt het luxe hotel met zijn minimale interieurs het aura van een onwerkelijke plek. Dit motief kwam al eerder terug in Pen-eks eerdere films, waarin zijn personages zich als in trance voortbewegen door verlaten landschappen en gebouwen. Qua thematiek is Pen-ek in zijn melancholie vergelijkbaar met Kar-wai Wong, maar Ploy is niet geheel bevredigend. De verschillende plots en vermenging van genres (die variëren van romantisch drama tot thriller) zijn niet overtuigend gekoppeld, ondanks een visuele stijl die herkenbaar blijft. Er zijn wat scènes die je weten te raken met hun pure melancholie, maar Ploy mist een pakkend verhaal en beter uitgewerkte personages. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

De machtsgreep van een kok
Estômago – A Gastronomic Story – Sturm und Drang
Marcos Jorge • Brazilië/Italië, 2007

Raimundo Nonato (João Miguel) stapt in Sao Paulo uit een bus, zwerft wat rond en belandt hongerig in de snackbar van Zulmiro. Die zet hem direct aan het werk, want een goedkope kracht is altijd handig. Al snel wordt duidelijk dat Nonato een groot kooktalent is, en zijn snacks trekken flink de aandacht. Zo ook van de lokale prostituee Iria, en de restauranteigenaar Giovanni. Deze laatste verleidt Nonato bij hem in dienst te komen, en zo klimt hij op de ladder. In een parallelle vertelling wordt Nonato’s verdere leven uit de doeken gedaan. Hij zit in de gevangenis, en ook hier moet hij onderaan beginnen. En ook nu blijken zijn kookkunsten deuren te openen.

Nonato is aanvankelijk een verlegen en naïef man, maar door zijn kookkunsten stijgen zijn zelfvertrouwen en trots en hij leert dat macht (net als eten) een krachtig afrodisiacum is. Estômago is een ambitieuze fabel over macht, sex en vooral eten. Soms te ambitieus: het script had wel wat strakker gemogen en niet alle personages zijn even goed uitgewerkt. Joao Miguel zet echter overtuigend de overgang neer van nederig naar ambitieus, naïef naar alwetend, afwachtend naar assertief. Regisseur Marcos Jorge weeft een dik tapijt van cinefiele verwijzingen. Uiteraard naar andere films over eten (bv Tampopo, Bella Martha, Babette’s Feast, La grande bouffe), maar via Iria ook naar de vrouwen in films van Fellini, en met de muziek naar het werk van Sergio Leone en Ennio Morricone. Maar ook zonder deze referenties te herkennen valt er genoeg te ontdekken in dit filmbuffet. (Erik Kersten)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Lyrisch, maar overvol debuut
Small Gods – Sturm und Drang
Dimitri Karakatsanis • België, 2007

Een jonge vrouw rijdt haar auto expres tegen een stapel omgezaagde bomen aan. Haar zoontje overleeft het niet, maar zelf heeft ze nauwelijks een schrammetje. Wat zette haar aan toe zelfmoord? Er moet een reden zijn. Het kan toch immers niet zo zijn dat een moeder haar zoontje zomaar, lichtzinnig de dood injaagt? Het zijn vragen die zowel de kijker als het hoofdpersonage overvallen in de poëtische roadmovie Small Gods, de debuutprent van de Belgische regisseur Dimitri Karakatsanis. Een gedurfd en overvol drama dat zijn charme voornamelijk ontleent aan een krachtige beeldenrijkdom en de rauwe emoties die het weet op te roepen. Minpuntjes zijn de overdaad aan dramatiek en de vele religieuze verwijzingen die in de film opduiken. Een grotere mate van eenvoud was de lyriek van deze film ten goede gekomen en zou voorkomen hebben dat de kijker overvoerd werd.

In het begin van de film treffen we de jonge vrouw, Elena (mooi, breekbaar gespeeld door Steffi Peeters), aan in het ziekenhuis. Een jongen, David (Titus De Voogdt), staat over haar heen gebogen en neemt haar mee. Samen met de emotioneel beschadigde Sarah, die ze een paar dagen later oppikken, reizen ze in een camper door een kaal landschap van asfalt en verloedering dat zich nietig aftekent tegen een onmetelijke hemel. Een mythisch landschap dat herinnert aan een droom (sterk camerawerk van Nicolas Karakatsanis, de broer van de regisseur). De film ontrolt zich in retrospectief, terwijl Elena haar verhaal vertelt aan de advocaat die haar verdediging op zich heeft genomen.

Naarmate de film vordert neemt het wantrouwen toe. Is Elena wel een betrouwbare verteller? Het verhaal dat ze vertelt is zo explosief en zit zo vol onwaarschijnlijkheden dat de kijker zich gaandeweg gaat afvragen of het verhaal zich niet voornamelijk in het hoofd van Elena afspeelt. Alsof haar emoties met haar aan de haal gegaan zijn en ze een complex raamwerk heeft verzonnen waarbinnen ze zowel haar wraak- als haar schuldgevoelens een plaats kan geven. Even lijkt de film met een twist a la Fight Club dit vermoeden te bevestigen, maar Karakatsanis weet zich te beheersen en scheept zijn kijkers niet met een gemakzuchtige oplossing af. De verbeelding wint en het subtiele evenwicht tussen werkelijkheid en fantasie, tussen waanzin en begrip blijft intact. (Martijn Boven).
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Prikkelende herkenbaarheid
Dagen zonder Lief – Sturm und Drang
Felix van Groeningen • België, 2007

Zwarte Kelly, inmiddels blond maar voor de rest nog haar oude zelf, keert na een New Yorks avontuur (tijdelijk?) terug naar haar roots. Via haar leren we een groep eind-twintigers kennen die voorheen een hechte vriendengroep vormden. Kurt (een ex van Zwarte Kelly blijkt later) en blonde Kelly (jaja) hebben een zoontje en een hond. Kurts beste vriend Frederic zit onder de plak bij zijn rijke vriendin. Nick is het feestbeest dat geen spat is veranderd, en Patrick is nog slechts een herinnering aan wat is geweest. De terugkomst van zwarte Kelly werkt als een katalysator op de groep: ze halen herinneringen op, blazen hun dromen nieuw leven in, confronteren elkaar en roepen dingen die jaren verzwegen zijn. Kortom, de zoekende personages stevenen regelrecht op een conflict af. Met hun verleden, elkaar, zichzelf en met hun ambities.

De ambiguiteit die haar terugkeer oproept wordt door de personages sterk neergezet. Onder leiding van een fascinerende Wine Dierickx (Wunderbaum en Maybe Sweden) creeert de ensemblecast een mooi sjabloon voor een generatie in verwarring. Wonend in een saaie provinciestad lijken ze alles in eerste instantie prima voor elkaar te hebben, maar door de komst van Kelly worden de barsten in het glazuur duidelijk. Provinciestad Sint-Niklaas fungeert als achtergrond, en de leegheid van haar ambiteuze stadspleinen contrasteert prachtig met de ‘ons kent ons’ aard van de bewoners. De vele luchtshots en beelden van rotondes geven de film een poetische laag mee en illustreren de zoektocht die de personages ondergaan. Via sterke dialogen, vaak zeer grappige situaties, en een bruisende soundtrack (piano èn trance) schetst Felix van Groeningen een sterk portret van jongvolwassenheid en de keuzes die daarin gemaakt moeten worden. Vrienden groeien onvermijdelijk uiteen, een pijnlijke ervaring voor de groep rond Zwarte Kelly maar vanwege de herkenbaarheid ook voor de kijker. (Erik Kersten)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Vermakelijke zombies, vage boodschap
George A. Romero’s Diary of the Dead – Rotterdämmerung
George A. Romero • VS, 2007

Een groepje filmstudenten is bezig met het maken van een mummiefilm, als er berichten binnenkomen over doden die herrijzen en mensen aanvallen en opeten. De cameraman besluit vervolgens alles wat er vanaf dat moment gebeurt te filmen en de beelden op internet te zetten. Het is het uitgangspunt van alweer deel vijf van Romero’s zombiereeks, waarin hij – door de aandacht te richten op een klein groepje overlevenden en hun belevenissen – min of meer terugkeert naar de basis.

Romero staat bekend om zijn subtiele verwerking van maatschappijkritiek in zijn films, en dit keer richt hij zijn pijlen vooral op de media en onze zucht naar informatie. Maar helaas is subtiliteit in Diary of the Dead ver te zoeken, waardoor zijn ‘boodschap’ nogal geforceerd overkomt. Los van het feit wat die boodschap nou eigenlijk is. Bovendien bestaat de cast voor het grootste deel uit standaard horrorfilmtieners die volledig inwisselbaar zijn, waardoor het lastig is je met hen te identificeren. Waar Romero wel in excelleert, is in het verzinnen van inventieve manieren om zombies definitief uit te schakelen. Dat zorgt voor erg vermakelijke momenten, maar is helaas niet genoeg om er een echt memorabele film van te maken. (Marcel Westhoff)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Portret van een enigma
L’avocat de la terreur – Time & Tide
Barbet Schroeder • Frankrijk, 2007

Jacques Vergès, zoon van een Franse diplomaat en een Vietnamese moeder, studeerde in 1955 af als advocaat. Al tijdens zijn studententijd kwam hij uit voor zijn linkse sympathieen en sprak zich in sterke bewoordingen uit tegen het neo-kolonialisme en de rol die Frankrijk daarin speelde via de bezetting in Algerije. Die strijd bracht hem ook z’n eerste zaak toen hij ingehuurd werd om de Algerijnse activiste Djamila Bouhired te verdedigen, die terechtstond voor een bomaanslag in een cafe en uitgroeide tot het symbool van de vrijheidsstrijd. De publieke opinie onder de Fransen keerde zich tegen hem, maar al snel bleek dat Vergès juist floreerde als hij werd tegengewerkt. Zijn fascinatie voor de Algerijnse zaak en Bouhired in bijzonder ging uiteindelijk zo ver dat hij haar trouwde, direct na haar vrijlating. In de decennia daarna bewoog Vergès zich in en uit de publiciteit door vele controversiele zaken aan te nemen maar ook door een jarenlange verdwijning.

Via interviews met Vergès zelf, vele van zijn voormalige clienten, (ex)collegas en andere betrokkenen wordt een portret geschetst van een fascinerend en uiterst complex man. Hij wist zich met een lach uit de meest bizarre situaties te redden, en liet tegelijkertijd een grote emotionele betrokkenheid zien bij groeperingen en individuen die vochten tegen een koloniale bezetter. Het enige manco van de documentaire is de overdaad. In ruim 2 uur wordt zo’n berg aan informatie over de kijker gestort dat deze moeilijk te verwerken is. Maar de volhouder wordt beloond met inzicht in een man en een periode die (nogmaals) duidelijk maken dat vrijheidsstrijd en terrorisme de wereldopinie al veel langer beheersen dan sinds 9/11. (Erik Kersten)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR | Homepage Film

Existentiële vertwijfeling
Andalucia – Sturm und Drang
Alain Gomis • Frankrijk, 2007

Het jammerlijke magische einde van Andalucia wordt voorafgegaan door een fascinerende collage over de verborgen levens en verblijfplaatsen van de Parijse marginalen. Alain Gomis geeft dat onbekend terrein doeltreffend vorm en zet daarmee overtuigend een andere kant van Parijs in het spotlicht zonder enig spoor van cynisme. Zwervers, gekken en ontheemden vullen s’nachts de parken in afwachting van de soep die Yacine (Samir Guesmi) hen uitdeelt. De zoon van een Algerijnse Pied Noir is niet veel anders dan hen. Ook hij heeft zich van alles onthecht en is op zoek naar innerlijke vrede. Hij zwerft van baan naar baan, woont in een caravan en zijn dag wordt bepaald door een aaneen geschakelde reeks van bizarre ontmoetingen met bekenden en vreemden. De kracht van de film ligt besloten in de acteerprestatie van de hoofdrolspeler; die als dolende dertiger soms grappig & teder, soms agressief de existentiële vertwijfeling weet te over te brengen. Een chronologisch verhaal is er nauwelijks. Wat in Andalucia overheerst zijn de flarden aan gevoelens van Yacine, die gevangen in tijd en vooroordelen probeert te ontsnappen aan de verstikkende macht van de menselijke zwaartekracht. (Antoinette van Oort)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Aan liefde ten onder
Stellet licht – Sturm und Drang
Carlos Reygadas • Mexico/Nederland/Frankrijk 2007

Na het ochtendgebed blijft Johan alleen aan de keukentafel achter. Nog even legt Esther, zijn vrouw, een hand op zijn schouder, maar dan verlaat ook zij het huis. Langzaam wordt Johan overmand door verdriet. Hij gaat kapot aan de liefde. Niet voor zijn echtgenote, maar voor de andere vrouw in zijn leven, Marianne.
De liefdestragedie Stellet licht speelt zich af in een mennonietengemeenschap in Noord-Mexico. Ze leiden een religieus, afgezonderd bestaan en spreken Plautdietsch, een oud-Europese taal die qua klank het midden houdt tussen Duits, Scandinavisch en Amerikaans. Regisseur Carlos Reygadas (Japón, Batalla en el cielo) dwingt de kijker vanaf de eerste beelden te onthaasten, en de wereld die de film schetst over zich heen te laten komen. In bloedmooie takes legt hij de nadruk op de ongeforceerde spiritualiteit van zijn hoofdpersonages. De weidsheid van de Mexicaanse landschappen wordt echter ondermijnd door de begeerte die Johan en Marianne voor elkaar voelen.

Net als in zijn eerdere films werkt Reygadas in Stellet licht met ongetrainde spelers. Hun extreem ongeaffecteerde speelstijl werkt de hyper-realistische sfeer van de film in de hand, en maakt er een hypnotiserend geheel van. Door lange pauzes te laten vallen maken Reygadas en zijn cast ieder woord belangrijk, en wordt een tumultueuze gevoelswereld gesuggereerd. In een prachtige scène vertelt Johan zijn vader over zijn ontrouw. Met weinig woorden weten de twee spelers een compleet geloofwaardige familiale band neer te zetten.

Jammer genoeg maakt Reygadas aan het eind van de film een narratieve keuze die de zorgvuldig opgebouwde sfeer volledig verstoort. De spirituele ondertoon wordt hardhandig op de voorgrond geplaatst, en door die dwang wordt de betovering verbroken. Reygadas lijkt hiermee naar Carl Theodor Dreyers Ordet te verwijzen, maar het werkt in de context van deze film gewoonweg niet. Ondanks dat is Stellet licht alleszins de moeite waard is; een onversneden onderdompeling in de verbeelding van een visionair auteur (Marijn Lems).
Terug naar boven | Deze film op site IFFR | Homepage Film

Metafysisch liefdesdrama
The Best of Times – Film Maker in Focus
Svetlana Proskoerina • Rusland, 2008

Svetlana Proskoerina staat dit jaar in focus als filmmaakster. Haar volledige oeuvre inclusief de nieuwe film The Best of Times is dit jaar te zien. Proskoerina (1948) regisseert sinds 1981 en is naast haar eigen werk bekend door haar samenwerking met regisseur Alexander Sokurov. Zo schreef ze onder andere het script voor Russian Ark (2002). Proskoerina staat bekend om de Slavische melancholie die uit haar werk spreekt. Ook The Best of Times is geen lichtzinnige film. Het is een liefdesdrama waarin twee vrouwen van dezelfde man houden. De vrouwen bevechten elkaar hun leven lang om zijn affectie, en raken na zijn dood onlosmakelijk met elkaar verbonden. Heden, verleden, geheimen en herinneringen zijn verweven tot een gestileerde trage stroperige levensgeschiedenis. De vrouwen worden in verschillende leeftijdsfases gespeeld door verschillende actrices, die elkaar naadloos aanvullen. Vooral de actrices op latere leeftijd dragen de film die de driehoek van liefde en haat aan zee, en daar moet je van houden, metafysisch ontrafelt. (Antoinette van Oort)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Überhorror
[REC] – Rotterdämmerung
Jaume Balaguéro, Paco Plaza • Spanje, 2007

Het is opvallend dat, negen jaar na The Blair Witch Project, er deze maand drie films te zien zijn die ook compleet vanuit het standpunt van de camera gefilmd zijn. Naast Cloverfield (deze week in de bioscoop) en Diary of the Dead (te zien op het IFFR) is dat ook het geval bij de Spaanse horrorfilm [REC]. Misschien dus niet helemaal origineel, maar mijn hemel, wat kan het een effectief stijlmiddel zijn. In [REC] maken een verslaggeefster en een cameraman van een lokaal tv-station reportages over wat er ’s nachts in de stad gebeurt. Dit keer verslaan ze de nachtelijke gebeurtenissen op een brandweerkazerne. Er gebeurt weinig spannends, tot er een melding binnen komt van een gillende vrouw die zichzelf in haar appartement heeft opgesloten. Eenmaal ter plekke aangekomen bijt de vrouw een politieman in de nek – en vanaf dat moment gaan het volledig los en valt er als kijker niets anders te doen dan een kwartier of vijf de film nagelbijtend te ondergaan.

Regisseurs Jaume Balaguéro (eerder verantwoordelijk voor visueel fraaie, maar weinig echt spannende films als Darkness en The Nameless) en Paco Plaza hebben een onvergetelijke zenuwslopende rollercoaster afgeleverd. En of de schrikmomenten letterlijk uit de lucht komen vallen of dat je ze mijlenver van te voren ziet aankomen: ze zijn allemaal even effectief. Een huiveringwekkend meesterwerkje, waarbij de programmeurs van het Amsterdam Fantastic Film Festival waarschijnlijk tandenknarsend hebben aangezien dat Rotterdam ‘m mocht vertonen. (Marcel Westhoff)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR