Droomoorlog [Dreaming War] - Bush is niet de eerste die dit doet

Ik kijk zelden naar het journaal, en ik besteed veel meer tijd aan het tweede katern van mijn favoriete dagblad dan aan het eerste. Dit komt omdat ik veel geïnteresseerder ben in de overkoepelende verbanden tussen gebeurtenissen dan in de gebeurtenissen zelf. Hierdoor wacht ik liever een paar dagen, maanden of jaren op een goed overzicht dan dat ik me laat meeslepen door de waan van de dag. Ik benijd mensen die wel meteen chocola kunnen maken van recente ontwikkelingen, mensen als Noam Chomsky, of Josh Marshall en zijn weblog Talking Points Memo.

Junta

Gore Vidal is een van de bekendste en meest beruchte chocolademakers van Amerika. Al meer dan een halve eeuw zit hij bovenop de Amerikaanse politiek die hij met een mengeling van wijsheid en zwarte humor in essays, romans en filmscenario’s becommentarieert. Droomoorlog is zijn meest recente boek, een verzameling eerder gepubliceerde essays en artikelen over de huidige “junta” die momenteel de touwtjes in handen heeft in Amerika en slechts uit is op één ding: geld verdienen, zoveel mogelijk geld verdienen voor zichzelf en de rest van de één procent rijkste mensen in het land.

Bizarre gebeurtenissen

Mensen die Michael Moores nieuwe boek Dude, Where’s My Country? hebben gelezen, zullen de eerste twee (hoofd-)stukken van Droomoorlog bekend voorkomen. Net als Moore belicht ook Vidal de manier waarop George W. Bush in 2000 op doortrapte wijze de verkiezingsuitslag in zijn voordeel om wist te buigen, en ook Vidal beschrijft een paar van de meest bizarre gebeurtenissen die zich voor, tijdens en na 11 september 2001 hebben afgespeeld. Maar waar Moore miljoenen mensen voor zich weet te winnen met zijn ironische teksten en eenvoudige redeneringen, plaatst Vidal alles in een groter historisch kader. De geschiedenis herhaalt zich immers altijd?

Oorlogszucht

Vidal verbindt de oorlogszucht van de huidige regering met het begin van de jaren 40, toen Amerika nog zuchtte onder de Depressie. President Roosevelt wist dat de recessie alleen doorbroken kon worden door het scheppen van banen, en de gemakkelijkste manier daarvoor was door mee te doen aan de escalerende Tweede Wereldoorlog. Maar 60 tot 80 procent van de Amerikaanse bevolking was pertinent tegen de inmenging van de Verenigde Staten in de oorlog, en dus moest Roosevelt iets verzinnen. Hij daagde de Japanners uit met een belachelijk ultimatum zodat Japan maar één uitweg zag: Amerika aanvallen, en wel op de plek waar een groot deel van de vloot voor anker lag: een marinebasis op het zonovergoten Hawaii – Pearl Harbor. Nu Amerika was aangevallen, veranderde de mentaliteit in het land op slag: “Platbombarderen die Jappen,” zei iedereen opeens, “en die moffen erbij!” Roosevelt had zijn oorlog, de Amerikanen konden weer aan het werk – iedereen blij.

Het Rode Gevaar

Hoewel Roosevelts beweegredenen nog steeds omstreden zijn, zijn de parallellen met de gebeurtenissen rond 11 september schokkend opvallend. Vervang “Pearl Harbor” in bovenstaande alinea maar eens door de Twin Towers, “de Japanners” door terroristen, liefst Islamitische, en “Roosevelt” door Bush jr. Maar meer nog dan deze simpele invuloefening schenkt Vidal in Droomoorlog nog meer aandacht aan de gebeurtenissen na de Tweede Wereldoorlog. Roosevelt was inmiddels overleden, en Truman president. Na de nutteloze atoombommen op Japan, wist de nieuwe president binnen twee jaar de Russen om te vormen van de bondgenoten die ze tijdens de oorlog waren geweest tot het Rode Gevaar dat de wereld veertig jaar lang zou bedreigen. Door de oprichting van NAVO en CIA creëerde Truman een Nationale Veiligheidsstaat, die maar één doel had: permanente oorlog voor een permanente vrede – toevallig ook de titel van Vidals eerder verschenen boek -, met als bijkomend gevolg een permanente staat van angst onder de Amerikaanse bevolking.

Verrassende verbanden

Vidal laat op heel plausibele wijze zien dat de situatie waar we op dit moment in verkeren niet alleen een ontluisterend voorbeeld is van Trumans denkbeelden, maar ook het voorlopige sluitstuk. Hoewel er over een een halve eeuw misschien heel anders naar deze materie wordt gekeken, is het Vidal gelukt een paar – althans voor deze lezer – verrassende verbanden te leggen waar we gemakkelijk enkele jaren mee vooruit kunnen. Droomoorlog is niet de eerste bundel observaties over Bush, 11 september en de daaropvolgende oorlog tegen het terrorisme. Door Vidals historische inzicht steekt het boek echter met kop en schouders boven het maaiveld uit.