Ongeorganiseerde misdaad

American Animals is waargebeurd. In 2003 proberen vier jongens verkleed als hoogbejaarde mannen een zeldzaam exemplaar van de fraai geïllustreerde vogelencyclopedie Birds of America van John James Audubon uit een universiteitsbibliotheek te stelen. Dat curieuze gegeven alleen al is genoeg voor een vermakelijke speelfilm, maar filmmaker Bart Layton mikt hoger.

Hij verfilmt niet alleen de overval alsof het om een spectaculaire roof gaat, uitgevoerd door criminele professionals. Je zou American Animals kunnen bekijken als een slapstickvariant van Reservoir Dogs, de Tarantino-klassieker waar deze film regelmatig naar knipoogt. Layton toont ook nog eens de psychologische processen die vooraf gingen aan de daad. Want, waarom zouden vier redelijk welgestelde jongens hun leven en carrière in de waagschaal stellen voor de roof van een zeldzaam boek dat waarschijnlijk zeer moeilijk verkoopbaar is.

Hebzucht

Het levert een verhaal op over manipulatie, over jongens die zoeken naar een identiteit, over het afzetten tegen je achtergrond en over ongebreidelde hebzucht. Kwade genius Warren is een charismatische maar niet al te snuggere student met een sportbeurs, hij weet zijn vriend Spencer warm te maken voor het plan. Die ziet de roof vooral als een artistieke uitdaging. Nerd Eric en rijkeluiszoon Chas worden geworven als handlangers. Want waarom zou je iets laten liggen wat zo makkelijk voor het grijpen ligt. American Animals laat de jonge jaren zien van een generatie die zichzelf nog wel eens als middelpunt van het universum wil beschouwen.

Tegelijkertijd speelt de film een spel met feit en fictie. Naast de speelfilmscènes zien we ook interviews met de echte daders. Allemaal hebben ze eigen visie en versie van de overval. Sommigen hebben eeuwig spijt, anderen zien het als jeugdige ongein.

Mythologische versie

Regisseur Bart Layton maakte eerder de documentaire The Imposter, over een oplichter die een Amerikaans gezin deed geloven dat hij hun vermiste zoon was. Daarin maakte hij al gebruik van nagespeelde scènes. Ook hier begeeft Layton zich weer op het randje van documentaire en speelfilm waarbij die twee onderdelen elkaar versterken. We zien de mythologische versie en we horen van de echte hoofdrolspelers de versnipperde, niet zo makkelijk te bevatten werkelijkheid. Wie liegt, wie vertelt de waarheid, wie heeft echt spijt, en was er wel een excentrieke heler in Amsterdam die interesse had in het boek, of is dat slechts een verzinsel van manipulator Warren om de anderen mee te krijgen?

Wat rest is spijt en vermaak. We zien de invloed die een dergelijk onbezonnen daad heeft gehad op de levens van de amateurcriminelen én het slachtoffer, de bibliothecaresse die het vogelboek bewaakte. Tegelijkertijd kunnen we ons verkneukelen om het gestuntel van de ongeorganiseerde misdaad. Aanrader.