De man die zijn overleden moeder in huis verstopte
Wanneer je zo opmerkzaam bent als Joris van Casteren dan hoef je geen verhalen te verzinnen. Zijn oprechte nieuwsgierigheid en grondige onderzoek maken dat Van Casteren zeer interessante non-fictie schrijft. Zijn nieuwste heet Moeders lichaam en vertelt over een man die twee jaar lang zijn overleden moeder in huis bewaarde. Hij bewaakt zijn geheim voor de instanties en zelfs tegen zijn eigen familie liegt hij. Een intrigerend portret over een zonderlinge man.
Het boek Moeders lichaam van Joris van Casteren sluit op een lugubere manier aan bij het thema van de Boekenweek 2019, ‘De moeder de vrouw’. In zijn nieuwste werk volgt Van Casteren de Limburger Piet van der Molen, die in 2015 landelijk in het nieuws kwam omdat hij twee jaar lang zijn overleden moeder in huis had bewaard. Al die tijd ontving hij de AOW en het pensioen van zijn moeder, waardoor hij wordt gearresteerd op verdenking van fraude – bovenop de aanklacht van het verstoppen van zijn moeders dode lichaam. Een opmerkelijk verhaal, vooral ook omdat het echt is gebeurd.
Een neus voor goede verhalen
Joris van Casteren weet als geen ander bijzondere verhalen te vinden in de samenleving. Eerder schreef hij onder andere Mensen op Mars, over de organisatie Mars One die mensen op een enkele reis naar Mars wil sturen, Een botsing op het spoor over een spoorwegongeval vlakbij Nijmegen waarbij een moeder en dochter om het leven komen en Lelystad, over het opgroeien in deze nieuwbouwstad. Met Moeders lichaam heeft hij wederom een opmerkelijk verhaal gevonden, dat hij met zijn kenmerkende stijl beschrijft. Zijn kracht is een grote nieuwsgierigheid gecombineerd met een heel beschrijvende verslaglegging. In zijn werk klinkt geen oordeel – hij presenteert het volledige verhaal waarna je als lezer je eigen mening erover kunt vormen.
Door een oud-docent wordt Van Casteren gewezen op het verhaal van Piet van der Molen. Hij besluit bij Piet op bezoek te gaan. Piet had zelf een boek willen schrijven, dus Joris is welkom. Van Casteren krijgt inzage in Piets dagboeknotities en ontvangt een lijst namen van mensen die hij kan benaderen voor verder onderzoek. Van Casteren gaat zelfs met Piet naar de sauna:
“Hij vond dat ik het naturisme, dat hij als een wezenlijk onderdeel van zijn karakter beschouwt, aan den lijve moest ondervinden, zodat ik hem nog beter zou begrijpen.”
In het boek blijft Van Casteren op gepaste afstand. Hij laat het verhaal voor zich spreken. Piet vertelt zijn verhaal vanuit zijn perspectief, wat Van Casteren afwisselt met interviews met dorpsgenoten, kennissen en familie van Piet. Door deze vertelwijze is het een respectvol verhaal geworden, zonder sensatie en zonder dat het een freakshow wordt.
Portret van een gemeenschap
Moeders lichaam is meer dan een portret van Piet van der Molen. Het geeft een beeld van het leven in een Limburgs mijnstadje in de jaren 60 tot heden. Er zit bijvoorbeeld een verhaal in van iemand die halverwege vorige eeuw vanuit het protestantse Groningen naar het Rooms-Katholieke Limburg is verhuisd en te maken kreeg met discriminatie. En een verhaal van iemand die gehandicapt is geraakt in de mijnen. Dit boek maakt ook duidelijk hoe je je leven ‘hoort’ te leiden. De man zorgt voor een inkomen, trouwt met een leuke vrouw en krijgt een gezin.
Deze normen en waarden komen naar voren in de afwijzing van Piets leefstijl door zijn familie en dorpsgenoten. Piet is nogal eigenzinnig, doet niet mee aan ‘de maatschappij’. Hij wordt beschreven als iemand die in de jaren 60 is blijven steken. Ook vinden velen hem hypocriet; hij predikt over het milieu maar rijdt wel in een oude BMW. Hij is het niet eens met de politiek en wil niets met de maatschappij te maken hebben en weigert daarom te werken, maar ondertussen leeft hij van een uitkering. Piet is altijd vrijgezel gebleven en heeft zijn ouderlijk huis nooit verlaten. Zijn dominante moeder speelde hier een rol in:
“’Moeder heeft mij nooit aangemoedigd om aan een relatie te beginnen, integendeel.’ Liever hield ze hem bij zich, een vriendin vormde een bedreiging voor hun samenzijn.”
Wanneer zijn moeder hem vraagt om haar overlijden te verzwijgen twijfelt Piet dan ook geen moment. Zodra ze overlijdt houdt hij dit voor iedereen geheim, met alle gevolgen van dien.
De gevolgen zijn bij het verschijnen van het boek nog niet geheel duidelijk. Piet is veroordeeld tot een gevangenisstraf maar gaat in hoger beroep. Het oordeel maakt voor dit boek niet uit. Joris van Casteren heeft met Moeders lichaam een prachtig portret afgeleverd van een man die als een verstokte hippie tegen alles is waar de Nederlandse maatschappij voor staat, maar ondertussen altijd braaf naar zijn moeder heeft geluisterd.
Andere recensies van Joris van Casteren op 8WEEKY:
