Waar servetten vlaggen worden

Ester Naomi Perquin is één van de alumni van de schrijversvakschool in Amsterdam. Ze studeerde in 2006 af in de richting poëzie, waarbij op de lijst der afgestudeerden ook de pas gedebuteerde Froukje Van der Ploeg op te merken valt. Niet dat Perquin en Van der Ploeg gelijkaardige poëzie schrijven. Waar Van der Ploegs taalspel iets ludieks heeft en haar zinnen met hun combinatie van objets trouvés en woordgrapjes veel weg hebben van practical jokes onder dichters, is Perquins taalgebruik duidelijk serieuzer. Zij is zelfs zodanig geobsedeerd door de opvatting van de taal als middel, dat haar netwerk van betekenisverdraaiingen en absurde beelden bijna iets gekunstelds krijgt. Wat niet wegneemt dat er tussen deze twee debutantes één belangrijke parallel is, namelijk dat zij beiden schrijven vanuit de anekdotiek van een eigen leven en daarbij in het bijzonder belang hechten aan observaties, kleine verhalen en schijnbare onbelangrijkheden. Perquin is daar bijzonder goed in. In het gedicht Kom je ook? opent ze bijvoorbeeld met de volgende verzen:

Het wordt waarschijnlijk weer zo’n dag
waar nog van alles aan moet opgeknapt:
de jarige zal met een ijlbrief
naar de bakker gaan, mijn vrouw
knipt vlekken uit haar jurk

Op een bijna objectieve manier beschrijft ze de voorbereiding van een verjaardagsfeestje, waarbij de aandacht zo sterk naar de taal en de beelden uitgaat, dat de feeststemming uit het gedicht gelicht wordt. Perquin typeert in haar gedichten de samenleving die haar omringt, bijna als een buitenstaander die onbevooroordeeld gadeslaat. Zo raakt ze naarmate de bundel vordert bijvoorbeeld aan de problematiek van man en vrouw. Over het verloren gaande rollenspel tussen de seksen het volgende:

Ik kan hem zien, silhouet van
een man in zijn badkamerraam.
Hij blijft maar bezig bij dat licht

smeert hij zeep over zijn kaken
en snijdt dan met een mes
de wolf van zijn gezicht.

Samenhang

Toch blijft bij Servetten halfstok, een paar echt sterke gedichten ten spijt, het gevoel dat de bundel niet het niveau bereikt heeft dat hij zou moeten halen. Een eerste reden daarvoor is de – al eerder aangehaalde – extreem beredeneerde taalbehandeling, die bij de beste gedichten als bijzonder mooi, maar bij mindere gedichten als gekunsteld wordt ervaren. Vaak is het snakken naar een eenvoudige zin, een frase die rust brengt in Perquins netwerk van dubbelzinnigheden. Soms zijn de beelden zo vergezocht dat ze slechts stuiten op onverschilligheid, in plaats van op de bedoelde bewondering. In Babel vat Perquin zelf alvast het gevoel dat me bij haar mindere gedichten overvalt:

Die onmogelijke taal van jou zet vast wat
tot voor kort nog halverwege was en jij denkt
wellicht hetzelfde – ook als ik erover zwijg.

Een ander minpunt is het gebrek aan samenhang in de bundel. Hoewel er duidelijk gezocht is naar een zekere structuur kan ik mij niet van de indruk ontdoen dat de gedichten in werkelijkheid ontstaan zijn als aparte entiteiten die in wezen niets bij elkaar te zoeken hebben. Wat opvalt is een sterke uiteenlopendheid, zowel in stijl als in onderwerp, waardoor de gedichten op een onhandige manier naast elkaar lijken te staan. Een gedicht over de ideale man naast Babel, bovenstaande gedicht over de weerwolf naast een vrolijke tekst over de buurvrouw. Dat is jammer. Hoewel het bij het uitgeven van poëzie not done is over presentatievormen na te denken, lijkt de bundel me voor Perquins gedichten niet de ideale drager. Misschien zouden de gedichten meer gebaat zijn bij een vorm waarbij hun autonomie meer behouden werd. Misschien zouden de gedichten een sterkere indruk nalaten als ze niet gehinderd werden door plotse veranderingen van sfeer.

Laat de laatste indruk echter positief zijn. Perquin is ook een dichteres die eenvoud opwaardeert. Die zichzelf beschrijft als de kwijtste van de klas en die de grootste gevoelens laat spelen op een toneel waar een eierdopje en een oude jas de hoofdrolspelers zijn. Nee, wanneer servetten vlaggen worden en sloten worden doorgezaagd, legt een opmerkzame lezer de bundel in kwestie op zijn nachtkastje en wacht geduldig op de volgende Perquin.