De toekomst is passé

De nabije toekomst. Nederland rouwt. Deze prachtig rijmende alexandrijnen komen uit de mond van Jeroen Krabbé. Hij mag spreken op de begrafenis van premier Jan Peter Balkenende. Mevrouw Balkenende en haar dochter staan aan de zijkant. Vanuit de coulissen kijken de Griekse goden Zeus, Pallas Athene en Apollo – goden waarin men het geloof allang heeft opgegeven – toe en zien een grote ramp gebeuren als Jeroen Krabbé de nieuwe premier wordt van dit bange landje. Hun hoop is gevestigd op Amélie, de dochter van Balkenende, die zegt wat er wérkelijk aan de hand is. Maar helaas wordt er naar haar woorden niet geluisterd.

Vondel

Deze moderne Griekse tragedie komt uit de pen van dichter Ilja Leonard Pfeijffer, die hiermee zijn eerste toneelstuk aflevert. De titel heeft hij ontleend aan de titel van een toespraak van Balkenende zelf. En het moet gezegd: wat een prachtige tekst. Hij fonkelt, is spitsvondig en bij vlagen hilarisch. En dat alles consequent op rijm. Pfeijffer is in zijn kritiek op het Nederland van nu eveneens consequent. In zijn ogen is het verlangen van Balkenende en de zijnen naar het verleden een benepen visie die het Nederland van nu geen werkelijke oplossing biedt. Nederland is naar binnengekeerd en de werkelijke problemen worden niet aangepakt.

In de laatste scène ziet men op een scherm op het toneel de goden dan ook de schouwburg uit lopen. Er valt niets meer met Nederland te doen. Amélie heeft de dood verkozen en ligt op het graf van haar vader. Het publiek applaudisseert en mevrouw Balkenende en Jeroen Krabbé komen op en nemen het applaus in ontvangst. We hebben dus niets geleerd.

En met dat gevoel ga je ook naar huis. Deze scène toont dramatische zeggingskracht, hetgeen de rest van het stuk ontbeert. Pfeijffer bekritiseert het huidige tijdsgewricht zonder hiervoor diepere oorzaken aan te geven. De vraag waarom een man als Balkenende met zijn hang naar het verleden toch zo populair is, wordt niet gesteld. Hij speelt op de man en dat is niet erg, maar het wordt allengs wel flauwer en oppervlakkiger.

Klucht

Naast de tekst valt er ook heel wat te genieten van het theaterspel. Nettie Blanken speelt met verve mevrouw Balkenende. Er is geen twijfel mogelijk, zij heeft de touwtjes in handen en dat blijft ze houden. Ze duldt geen tegenspraak. Ook niet van haar dochter, die de waarheid verkondigt. Amélie wordt vertolkt door Lidewij Mahler, die prachtig weet te schakelen tussen de kinderlijke en vrouwelijke, verleidelijke kant van haar personage. Tenslotte weet Michel Sluysmans, die duidelijk plezier in heeft in het spel, een heerlijke Apollo neer te zetten. Het hele ensemble zorgt voor een levendige voorstelling en weet op de juiste momenten de komische dan wel dramatische accenten aan te brengen, waardoor je je geen moment verveelt.

Ondanks deze levendige vertoning en de prachtige toneeltekst, ga ja na afloop niet met een bezwaard gevoel weg. Doordat er oppervlakkig op de man wordt gespeeld, verwordt de voorstelling eerder tot een klucht dan tot een waar treurspel.

De eeuw van mijn dochter van Annette Speelt is nog te zien tot en met 16 mei 2007. Klik hier voor meer informatie en de speellijst.