The Lieutenant of Inishmore

De Ierse toneelschrijver Martin McDonagh (1970) laat in het stuk The Lieutenant of Inishmore het huiselijke leven van een totaal andere kant zien. Geweld en moordlust liggen op de loer en misschien wel sterker dan waar ook. Wanneer de kat van de stuurloze IRA-terrorist Padraic Osbourne dood is, ontketent hij een storm van geweld op het eiland Inishmore. De tekst maakt deel uit van een trilogie: het eerste deel, The Cripple of Inishmaan, is in 2002 door Olympique Dramatique, het Antwerpse spelerscollectief dat verbonden is aan het Toneelhuis, onder handen genomen.

Isterem mort gij peinst Donny?

In De Krippel, zoals dat stuk is gaan heten, waren de leden van het collectief reeds bezig met het ontwikkelen van een eigen, fictieve, toneeltaal. In The Lieutenant of Inishmore hebben ze die taal een stap verder ontwikkeld. De tekst is een waaier van taalinvloeden geworden: je hoort flarden uit het Nederlands, het Antwerps, het West-Vlaams, het Duits, het Frans en het Engels. Hoewel het in het begin best lastig te volgen is, krijgt het in de loop van de voorstelling een natuurlijke dimensie.

De taal heeft door zijn humor de meest krachtige uitwerking. De aaneenrijging van woordgrappen en filmcitaten op hoge snelheid, in combinatie met slapstick, maakt je erg aan het lachen – zo maak je het zelden mee op toneel. In plaats van een vermakelijk effect, heeft de humor hier een ontregelende functie: het zorgt ervoor dat je gaat inzien hoe banaal geweld eigenlijk is. Padraic Osbourne, een man die strijdt voor een vrij Ierland, gaat door het lint om een dood katje. Kan het nog banaler?

En kzei voor den devil wasda?

Naast het groteske taalgebruik zorgt ook het opvallende toneelbeeld dat je in de voorstelling meegesleept wordt. De acteurs staan, scherp uitgelicht, tegen een donkere achtergrond. Boven hen zweeft als het zwaard van Damocles een enorme stalen balk. Op de vloer ligt zwart zand en wat vuilniszakken. Inishmore is een droevige en kille plek.

De sobere uitvoering van het decor staat in schril contrast met het explosieve toneelspel van het collectief. Tijdens het ontwikkelen van een eigen taal is het stuk in hun vezels gekropen en dat levert een ongelooflijk prachtig, op elkaar ingespeeld staaltje acteerwerk op. Jan Bijvoet speelt Donny Osbourne, de vader van Padraic, op een bijna dierlijke wijze. Hij probeert te ontsnappen aan de woede van zijn zoon en de manier waarop wordt op een briljante wijze ten tonele gebracht. Geert van Rampelberg vertolkt de rol van Padraic en weet zijn gewetenloze karakter prachtig naar voren te brengen. De hele spelersgroep echter verdient alle lof voor de manier waarop ze het publiek naar hun hand weten te zetten.

Al deze elementen zorgen ervoor dat je naar een zeer uitgebalanceerde voorstelling kijkt. De toeschouwers die kwamen voor een informatief stuk over de Ierse kwestie komen bedrogen uit. Of het moet zijn dat achter de absurditeit van het spel, van de taal en van de humor een grote leegte schuilt – die van het geweld. McDonagh is een door filmregisseurs als Lynch, Tarantino en Scorcese geïnspireerde auteur: als je eenmaal gegrepen bent door het geweld laat het je nooit meer los. The Lieutenant of Inishmore laat dat in alle hevigheid zien. Olympique Dramatique heeft dat prachtig omgezet naar een unieke toneeltaal die hen alle ruimte geeft voor hun prachtige spel.

The Lieutenant of Inishmore van Olympique Dramatique is nog te zien tot en met 17 februari 2007. Kijk
hier voor meer informatie en speellijst.