The Departed

Scorsese keert terug naar wat hij het beste kan en laat de camera haar werk doen. Hierbij creëert hij flitsen die doen denken aan een mooi filmersverleden: de geobsedeerde Robert DeNiro in Taxi Driver, de reflectie van New Yorkse lichten in de nacht op het gezicht van Nicolas Cage in het onderschatte Bringing Out the Dead en de messcherpe dialogen uit Goodfellas. The Departed is een Amerikaanse adaptatie van de Hongkongse cultthriller Infernal Affairs uit 2002. Dat The Departed het op een aantal fronten aflegt tegen zijn Aziatische voorganger zegt meer over de kwaliteiten van de Chinese film dan over de zwakkere kanten van Scorsese’s met adrenaline gevulde spierballenprent.

Het uitgangspunt is eenvoudig: lokale leider in het georganiseerde criminele circuit van Boston Frank Costello (Jack Nicholson) plant een van zijn trouwste en meest geniale protégés, Colin Sullivan (Matt Damon), als undercover in Bostons politiekorps. Een goed idee telt voor twee, en agent Oliver Queenan (Martin Sheen) werkt op exact hetzelfde moment hetzelfde idee uit. Samen met zijn grofgebekte assistent Sergeant Dignam (Mark Wahlberg) besluit hij zelf een mol (Leonardo DiCaprio) te planten in Frank Costello’s bende. Dit resulteert in een portret van parallellen, een spiegelpaleis waarbij goed en kwaad niet elkaars tegenpolen zijn, maar in elkaars verlengde liggen.

Goudmijn voor citatenrovers

Een subtiele studie naar identiteit, zoals het origineel zo nu en dan wel was, mag Scorsese’s versie niet genoemd worden: hiervoor zijn zijn personages simpelweg te karikaturaal en te plat. Dit opent echter wel een hele nieuwe reeks aan mogelijkheden voor Scorsese. In de Hongkongse thriller speelde onder andere Tony Leung een hoofdrol. Begaafd als deze man moge zijn, befaamd om zijn komische oneliners is hij niet. Dit is een groot verschil met het origineel: Scorsese’s versie is een goudmijn voor citatenrovers en liefhebbers van de meer donkere kanten van het menselijk vocabulaire. Vanzelfsprekend is dit Jack Nicholson op het lijf geschreven, maar Mark Wahlberg doet op geen enkel vlak voor hem onder. Sterker nog, wat vuig taalgebruik betreft is Markie Mark een genot om naar te luisteren, en steelt hij de show. Hij is zichtbaar als een vis in het water, geboren en getogen in Massachussetts en dus op bekend terrein, wat te horen is aan zijn New England-accent.

Natuurlijk ligt de basis voor dit verbale spervuur bij het script. De dialogen zijn vlijmscherp en worden met veel vaart en perfecte timing gebracht. Wat plot betreft biedt The Departed alleen voor mensen die het origineel niet gezien hebben de meer verrassende wendingen van 2006. Schrijver William Monahan, die zich revancheert voor zijn geflopte Kingdom of Heaven en inmiddels de puntjes op de i aan het zetten is van Jurassic Park IV, had niet het lef om qua plot af te wijken van de Chinese versie.

Deze constatering leidt tot een vraag die naar aanleiding van deze film misschien wel gesteld zou moeten worden: hoeveel krediet verdienen producenten, regisseurs en scenaristen eigenlijk voor het kopen van een idee? Dit is uiteindelijk misschien wel het grootste manco aan The Departed, naast Scorsese’s schijnbare jaren-vijftigopvattingen van hoe een vrouw functioneert. De film is simpelweg al gemaakt. Natuurlijk geeft Scorsese er zijn eigen draai aan, en lijkt dit een gangbare praktijk te zijn in Hollywood, maar het laat wel een nare bijsmaak achter.

Turbulent

Zonder te veel weg te willen geven, vliegt de film aan het eind, eigenlijk op klassiek Scorsesiaanse wijze, heerlijk uit de bocht, waarbij het denkende deel van onze medemens niet door kogels gespaard wordt. Het is misschien overdadig, en de kronkels in het plot zijn misschien te ver gezocht, maar Scorsese heeft nooit gepretendeerd een bescheiden filmmaker te zijn. Wanneer de meer ethische vragen rondom de schaamteloze kopieerpraktijken van het hedendaagse Hollywood even vergeten worden, dan kan iedereen aan het eind van een turbulente filmavond rustig zijn bed opzoeken. Scorsese is zijn Goodfellas niet vergeten.