Zussen tegen wil en dank

In 1976 werd de Duitse Ulrike Meinhof, boegbeeld van de gewelddadige terreurorganisatie RAF en moordenares, begraven. Alleen haar hersenen niet, die lagen al lang en breed onder de microscoop van medische wetenschappers. De tweelingdochters van Meinhof, inmiddels 45 jaar en nog steeds getekend door het verleden van hun moeder, mogen het stukje brein ophalen: het potje met het plakje met dat plekje. Want de deskundigen menen te hebben aangetoond waarom Meinhof in zo’n gewetenloze moordmachine veranderde en haar twee kindjes in een terroristenkamp in Palestina dumpte: het brein vertoont een afwijking die overeenkomt met dat van een notoire seriemoordenaar uit het begin van de 20e eeuw.

Trauma

Die wetenschap verandert niet veel aan hoe de twee vrouwen zich voelen. Ze hebben elkaar in geen jaren meer gezien en zijn blijkbaar op heel andere wijzen met hun trauma omgegaan. Bettina, gespeeld door Marie-Louise Stheins is rationeel, hardvochtig en vooral heel erg kwaad op haar moeder. Dat botst voortdurend met haar zuster Regine (Antoinette Jelgersma), die haar vooral als een liefhebbende moeder herinnert en probeert begrip te kweken voor haar daden.

De botsende helften van de tweeling wordt ook in het toneelbeeld meegenomen: hun haarlok zit precies de andere kant op, hun kleding weerspiegelt zacht tegen zakelijk. Maar diezelfde enscenering doet verraden dat dit wel degelijk zussen zijn tegen wil en dank, ook al staan ze nog zo lijnrecht tegenover elkaar: in een stille scène, zonder dat ze elkaar kunnen zien, voeren de vrouwen hun badkamerritueel uit. En dat blijkt tot in de details gelijk. Van het spastische handje tijdens het tandenpoetsen tot de witte slaapsokken voor in bed. Erg subtiel is het niet, aangezien ze ook precies hetzelfde ondergoed hebben, maar niettemin mooi gedaan.

Cirkel

Die onderhuidse band wordt echter niet verder uitgewerkt, en is te weinig aanwezig om een echte rol te kunnen spelen. Dat is ook meteen het mankement van de voorstelling. De emotionele reis die de twee vrouwen gedurende het stuk hebben gemaakt, levert te weinig op, hoewel beide actrices een ingeleefde en solide acteerprestatie neerzetten. De voorstelling zit, wat betreft de historische feiten, dichtgetimmerd, maar de psychologische ontwikkeling van de zussen springt van de hak op de tak zonder ergens echt een stap vooruit te maken: aan het einde is de cirkel weer rond.

En dat is niet goed. Het is zelfs denkbaar dat ze elkaar over tien, twintig jaar weer ontmoeten en een zelfde soort avond zullen beleven. Na een nacht van praten en aftasten, vervreemding en herkenning, toenaderingen en woede-uitbarstingen, zijn het verdriet en de kwaadheid nog steeds even sterk. En zijn zowel de zussen als het publiek nauwelijks een stap verder gekomen.

Drakengebroed van Het Nationale Toneel speelt nog tot en met 23 november in verschillende theaters. Klik hier voor een uitgebreide speellijst.