Herinneringen aan vroeger

Jonathan Safran Foer (over-the-top nerderig geportretteerd door Elijah Wood) is een jonge Amerikaanse jood die in de Oekraïne op zoek gaat naar een vrouw. Deze vrouw staat naast zijn overleden grootvader op een vergeelde foto die hij mee heeft genomen. Volgens Jonathan moet dit de vrouw geweest zijn die zijn opa behoedde voor de nazi’s en hem deed besluiten naar Amerika te emigreren. Of hier liefde bij betrokken was weet Jonathan niet. Het enige wat hij weet is dat de vrouw Augustine heet, dat ze naar alle waarschijnlijkheid in het dorpje Trachimbrod woont en dat ze haar opa een amulet heeft meegegeven, waarschijnlijk als aandenken. Deze amulet heeft Jonathan ook meegenomen op reis.

Familiegeschiedenis

Naast de zoektocht van Jonathan is er een tweede verhaallijn, waarin de jonge tolk van Jonathan, genaamd Alex, op zijn eigen onverwachte verleden stuit. Samen met zijn opa en zijn hond gaan Jonathan en Alex in een oude Trabant op het Oekraïense platteland ieder op zoek naar hun eigen roots. De een is er op voorbereid, de ander duidelijk niet en dat heeft uiteindelijk een hartverscheurende climax tot gevolg.

Waar het boek vooral veel van je eigen inbeeldingsvermogen verlangt, wordt in de film alles helder uitgelegd. Eigenlijk zijn alleen het thema en de personages hetzelfde als in het boek. Als de zoektocht afgelopen is, eindigt de film. In het boek is dat al reeds op de helft. Dat komt doordat in het boek ook nog flashbacks naar het Oekraïne van de Tweede Wereldoorlog en het Oekraïne van de achttiende eeuw verwerkt zijn. In de film is dit weggelaten, waardoor de aandacht voor de hoofdpersonen versterkt wordt. Je ziet ze veranderen tijdens én dankzij hun reis, wat aangeeft dat Everything is Illuminated eigenlijk een roadmovie is geworden.

Beste huisdier

Alex (Eugene Hutz) is net als in het boek hilarisch. Zijn spraakverwarrend Engels accent is niet zo komisch als in het boek, maar het blijft een prachtig karakter, vooral door zijn nieuwsgierigheid in alles wat er om hem heen gebeurt en ver van hem vandaan, bijvoorbeeld in zijn droomland Amerika. Toch wordt de show gestolen door grootvader (Boris Leskin) en gek genoeg door de hond met de lange achternaam: Sammy Davis Junior Junior. Grootvader is ontroerend als hij slaapt, eet en huilt; een zielig figuur die duidelijk veel heeft meegemaakt. Het meeste viel te lachen om de hond. De hond is net als in het boek volkomen gestoord: rijdt continu tegen Jonathan aan, bijt zijn eigen staart aan gort en springt tegen glazen ramen en ijskasten op. Ik kreeg echt medelijden met dit beestje. Als er een Oscarcategorie was voor ‘beste huisdier’ mag de hond Mikki (zijn echte naam) of zijn trainer het exemplaar van mij zo in ontvangst nemen.

De film is niet zo geslaagd als het boek, maar niettemin toch de moeite waard om te gaan zien, ook als je het boek niet gelezen hebt. Het script is origineel en ambitieus, en wijkt veel af van het boek. De beelden en de sfeer zijn wel weer mooie reflecties van het boek. Een heel belangrijk aspect in de film is de muziek. Deze blijft de hele film lang Oost-Europees georiënteerd en varieert van zigeunermuziek tot polka. In het begin is het verfrissend, maar uiteindelijk gaat het wel vervelen, wat mede komt doordat er niet echt subtiel gebruik van wordt gemaakt. Op verkeerde momenten wordt de muziek ingezet en dat is zonde, omdat zo een belangrijke scene makkelijk kan mislukken.

Afwisselend

Zo lijkt de hele film wel te zijn: prachtige, hartverwarmende scenes worden afgewisseld met compleet mislukte scenes. Naast de muziek komt dat door de sleutelfiguur in de film, Alex. Zijn rol is eigenlijk zo moeilijk om te spelen, omdat hij als Alex zowel komisch als gepijnigd moet overkomen. Met zo’n grappig gelaat kan hij wel de komiek uithangen, maar zodra hij dramatiek moet uitstralen, valt de interesse voor dit personage langzaam weg. Toch valt de film in positieve zin op, de geslaagde scènes doen de missers gauw vergeten. Dat het eten van een doodgewone aardappel zonder vlees en jus – dankzij een buitengewoon knap staaltje cinema – zoveel emoties los kan maken is onverwachts. En het lijkt zo verdomd eenvoudig…