Hellen van Meene - Fotomuseum Den Haag

Hellen van Meene, Zonder Titel, 2009. Foto: Marianne Vermeer

Ontluikende volwassenheid

Van Meene vindt dat jonge meisjes meer mogelijkheden bieden om te fotograferen. Ze hebben lang of kort haar en kunnen zich meer divers kleden als jongens. Zij portretteert haar modellen op het moment van hun prille ontwikkeling naar volwassenheid. Het gaat om een momentopname; een moment dat nooit meer terug komt.

In het begin van haar carrière vond Van Meene haar modellen in haar omgeving en hield ze ook een modellenboekje bij. Als ze een idee had, zocht ze daar het geschikte meisje bij. Tegenwoordig gaat dat anders. Ze reist veel en overal waar ze komt plukt ze meisjes van allerlei culturen van de straat. Daarbij gebruikt ze haar intuïtie. Ze weet wat ze wil bereiken. Soms heeft ze ter plekke maar tien minuten om een beslissing te nemen; de foto te schieten die zij wil. Het is niet zo moeilijk om een jong kwetsbaar meisje te fotograferen, maar Van Meene wil iets extra’s. Ze laat ook het krachtige, autoritaire zien in haar portretten. Deze emoties, kwetsbaarheid en trots, hebben volgens van Meene iets met elkaar gemeen.

Ze zoekt geen ‘ach wat schattig’- gevoel. “Ik wil met mijn foto’s ook mensen zonder kinderen of die een hekel aan kinderen hebben aanspreken. Dat is het moment waar ik naar zoek”, vertelt ze in een interview voor de Noorse televisie in 2010.

Hellen Van Meene, Zonder Titel, 2000. Foto: Marianne Vermeer

Voor altijd jong

Jong betekent volgens Van Meene openheid, spontaniteit, gezondheid, kracht en toekomstdromen. “Jong trekt aan en het duurt niet zo lang. Op een of andere manier willen we liever niet oud worden”, vertelde ze in het bovenvermelde interview.

Alles wat van Meene fotografeert is zorgvuldig geregisseerd en geënsceneerd. Ze heeft een eigen signatuur ontwikkeld. Je herkent haar werk direct. Ze houdt van tijdloze oubolligheid. Dat zie je terug in de kleding van de meisjes en in de keuze van de attributen. Ze maakt consequent gebruik van natuurlijk licht en fotografeert graag buiten. Ze houdt van de herfst, want dan is het licht het mooist. Ook is het een moeilijke periode om te fotograferen omdat het licht dan heel veranderlijk is. Haar manier van fotograferen geeft de toeschouwer een onbestemd en bevreemdend gevoel en roept vragen op. Wat denkt en voelt dit meisje?

Hellen van Meene, Zonder Titel, 2013. Foto: Marianne Vermeer

Niet uniek

Al heeft van Meene een eigen signatuur, toch is zij niet uniek in het fotograferen van jonge meisjes. Denk aan Rineke Dijkstra (Nederland, 1959), Loretta Lux (Duitsland, 1969), Lisa Carletta (België, 1982). Allemaal maken zij gebruik van een ‘maniertje’; het afbeelden van meisjes op weg naar volwassenheid in een wel of niet lijkende geënsceneerde werkelijkheid.

De tentoonstellingsruimte waar het werk van Van Meene hangt is groot. Fotomuseum Den Haag heeft dat opgevangen door de ruimte op te delen in een soort kleine kamertjes met een intieme sfeerverlichting. Deze keuze past goed bij haar werk, dat klein van formaat is. Reden om als bezoeker dichterbij te komen.

Hoewel het een schitterende tentoonstelling is, voelt het gepresenteerde werk niet aan als echt ‘nieuw’. Van Meenes vroege werk onderscheidt zich nauwelijks van haar latere werk, behalve qua onderwerpkeuze. Je ziet nu soms ook jongetjes in haar werk en de laatste tijd veel honden. Haar foto’s hebben geen titels. Ze wil dat de geportretteerden anoniem en tijdloos zijn. Dat verklaart misschien ook dat Van Meene ook niet echt op zoek is naar ‘nieuw’.