Zelfmoordenaars met een menselijk gezicht

Waarom doen deze jongens dit? Wie op deze vraag een eenduidig antwoord verlangt, zit verkeerd. Regisseur en schrijver Hany Abu-Assad wil met Paradise Now vooral discussie uitlokken. Hij laat alleen de laatste 24 uur voor de aanslag zien. Redenen worden licht aangestipt; de beslissing is al lang daarvoor genomen. “Jullie zijn uitverkoren”, meldt een Hamas-lid slechts. “En jullie kunnen met zijn tweeën, zoals jullie wilden.” Vanaf dat moment lijkt het alsof de jongens de regie over het gebeuren volledig kwijt zijn. Ze ondergaan de rituele handelingen vooraf – die overigens prachtig verfilmd zijn. Bij het oefenen van het ontstekingsmechanisme, doet een van hen een shootout na, alsof hij in een western speelt. Gewone kwajongens, beland in een gevaarlijk avontuur. Geen religieuze fanatici.

Normale mensen

Het zijn dit soort wrang-komische elementen die Abu-Assad vaker gebruikt om de hele operatie minder professioneel te maken: de camera blijkt na een ellenlange zelfmoordboodschap niet te werken, een verhuizing van het hoofdkantoor is niet meer dan het verslepen van een ventilator en wat elektronica. Het zijn normale mensen, die gedwongen worden door omstandigheden, lijkt Abu-Assad telkens te benadrukken. Bij de beslissing spelen ook persoonlijke motieven, schemert het tussen de regels door. Dat is een interessant uitgangspunt. Het zijn niet de maagden in het paradijs, maar oude rekeningen die vereffend moeten worden met deze daad.

Platgetreden paden

De onderdrukking van de Palestijnen is in Paradise Now een gegeven: de roadblocks zie je zelden, maar je weet dat ze er zijn. Over de oplossing van het probleem gaan de de hoofdrolspelers regelmatig met elkaar in discussie. Is geweld de enige manier van verzet, of moet je op vreedzame wijze de maatschappij proberen te veranderen? Die discussies veranderen steeds vaker in een lesje Palestijnse-kwestie-voor-beginners, vaak doorspekt met oneliners als “liever dood in de hemel dan leven in een hel”. Voor mensen die regelmatig het nieuws zien, zijn het platgetreden paden. In een standaard nieuwsreportage over de Palestijnen in de bezette gebieden zie je die tegenstelling genoeg.

Provocatie

Paradise Now is een spannende film, die drijft op verrassende plotwendingen, het acteerwerk en de prachtige beelden en montage. Nee, er zijn geen slachtoffers te zien, en ja, Abu-Assad geeft de zelfmoordenaars een menselijk gezicht. Op papier lijkt het een provocatie, op film is het niet meer dan een portret van twee gewone Palestijnse jongens, terecht beloond met een Gouden Kalf voor beste film. Toch heeft het verhaal minder om het lijf dan je in eerste instantie denkt. Is het écht verrassend dat dit duo zich door een combinatie van persoonlijke omstandigheden en Palestijnse problematiek een explosievengordel liet omhijsen? Eigenlijk ben je over Paradise Now snel uitgepraat.