The Fault in Our Stars

Zesde boekverfilming in deze reeks: The Fault in our Stars, gebaseerd op het gelijknamige boek van John Green. In Nederland werd het als Young Adult uitgegeven door Lemniscaat onder de titel Een weeffout in onze sterren. Ook het bioscooppubliek blijkt jong. Is The Fault in our Stars een sentimentele tienerfilm? Of kan het verhaal ook twee kritische 8WEEKLY-redacteuren bekoren? Sam las het boek, Jeroen niet. Let op: dit stuk bevat spoilers!

Vanaf het moment dat Hazel en Gus elkaar ontmoeten bij een praatgroepje voor tieners met kanker vallen ze voor elkaar. Hazel heeft een longtumor en moet overal een karretje met een zuurstoffles mee naartoe slepen. Gus heeft eerder kanker overwonnen en staat vrolijk in het leven. Hoe meer tijd zij samen besteden, hoe dieper hun gevoel voor elkaar wordt, maar hoe ga je als jonge mensen om met een relatie als je zelf een tikkende tijdbom bent?

[Jeroen] ‘I believe we have a choice in this world about how to tell sad stories. On the one hand you can sugarcoat it the way they do in movies and romance novels, where beautiful people learn beautiful lessons; where nothing is too messed up that can’t be fixed with an apology and a Peter Gabriel song. I like that version as much as the next girl does, believe me. It’s just not the truth. This is the truth. Sorry.’ Dit zijn de eerste zinnen van de film. Een veelbelovende start, maar wat volgt is een van de meest gesugarcoate kankerverhalen die ik ooit gezien heb. De film is één brok onbeschaamd, maar effectief sentimentsbejag.

[Sam] De film is sentimenteler dan het boek. Dat komt denk ik vooral door de veel te zoete muziek en door de focus op het liefdesverhaal. In het boek is veel meer ruimte voor zijweggetjes, voor de nuchtere, intelligente gedachtengang van Hazel. Bij de film was ik inderdaad vooral bezig met niet doormidden breken, zo lang mogelijk weerstand bieden, wat een rare manier is om naar een film te kijken. Ja, ik ben damespubliek, maar ik vond het ook een heel mooie film. Met mooie taal. En de hoofdpersonen zijn in de eerste plaats twee slimme, grappige mensen. Toch?

[Jeroen] Ja, op zich wel. Alleen vond ik vooral Gus een veel te perfect vriendje, die lief, grappig, begrijpend, steunend, filosofisch en slim is en natuurlijk een ontzettende beefcake. Daarom vond ik de scène waarin hij bij het tankstation emotioneel ineenstort zo ontzettend sterk – omdat het de allereerste keer was dat we zagen dat hij ook problemen heeft, en emoties buiten zijn onvoorwaardelijke liefde voor Hazel.

[Sam] Ja, daar kan ik je eigenlijk alleen maar gelijk in geven. Hij is het perfecte vriendje, behalve dat hij doodgaat. En ook Hazels ouders zijn perfect en verschrikkelijk lief en klef. Maar dat is in het boek niet anders, vrees ik. De narigheid komt alleen van buitenaf; in de onderlinge relaties van de hoofdpersonen zit weinig ingewikkelds. En dat vind ik ook wel jammer, want dat is wat die eerste zinnen beloven.

[Jeroen] Welke rol heeft de kanker überhaupt in het boek? In de film is het natuurlijk het uitgangspunt, iets wat Hazel en Gus delen en een vorm van doodsdreiging (of -zekerheid), maar op de inzinking van Gus na heeft het weinig echt groots negatieve effecten op het leven van Hazel. Ze draagt die zuurstoftank mee en ze is snel moe, maar verder praat ze er meer over dan dat we echt merken dat ze ziek is. Is dat in het boek anders?

[Sam] Daar is het ook wel het uitgangspunt. Maar de eerste hoofdstukken gaan over hoe depressief Hazel een tijd is geweest, en hoeveel dagen ze in haar bed heeft doorgebracht. Het tijdbom-idee dat ook wel in de film zit, is wat dominanter. Hoe belangrijk het boek van de schrijver Peter van Houten is voor haar en waarom precies komt ook meer naar voren. In de film blijven dat soort dingen wat oppervlakkiger, zoals dat gaat met boekverfilmingen zou ik zeggen.

[Jeroen] Het is inderdaad een film die alleen over de weinig gecompliceerde relatie tussen Gus en Hazel gaat, waardoor de bijrollen eigenlijk niks voorstellen. De ouders van Gus zijn al helemaal naam- en gezichtsloos, de ouders van Hazel zijn begripvol op het belachelijke af. Wanneer Hazel met Gus en haar moeder naar Amsterdam gaat (ontzettend lief van die moeder dat ze dat alsnog geregeld heeft) zit ze de hele tijd alleen maar met Gus en ziet haar moeder hen alleen nog bij het ontbijt. Maar ze blijft lachen; ze blijft het leuk vinden. Hazel heeft eigenlijk op de kanker na een perfect leven en een perfecte omgeving om zo’n ziekte in te hebben. Peter van Houten – die ze in Amsterdam opzoekt  – is de eerste die daar een deuk in weet te brengen en een element van teleurstelling in haar leven brengt. Dat was goed; dat was verrassend. Maar op het einde moet dan toch weer blijken dat zelfs hij nog een goede jongen blijkt te zijn. Verder heeft geen van de twee vrienden die ook maar in beeld komen of genoemd worden, op Isaac na. Is het boek nou ook zo sterk gericht op deze hoofdpersonen? Zijn de bijrollen in het boek ook zo nietszeggend en in dienst van hun liefde?

[Sam] In het boek heeft Hazel een goede vriendin met wie ze veel tijd doorbrengt, maar over dat karakter valt eigenlijk ook niet meer te zeggen dan ‘een jongvolwassene zonder kanker’. Ze is de vriendin met wie Hazel over Gus kan praten en die dan voorstelt te gaan winkelen. Meer niet. Eigenlijk wel vreemd dat zij de enige is die helemaal weg blijft in de film, want voor de rest is het een exacte weergave van het boek. Ik denk dat ik zelden een boekverfilming heb gezien die zo dicht bij het verhaal van het boek blijft. Maar het enige gevaar bij de verfilming van dit verhaal is eigenlijk dat het te sentimenteel en te zwaar wordt, wat toch wel uiteindelijk gebeurt. Misschien moeten je proberen het meer vanuit de doelgroep te bekijken. Het boek is uitgebracht als Young Adult en in de zaal zaten ook vrijwel alleen maar jonge meisjes. Ik denk dat mijn 15-jarige nichtje (die naast me zat in de bioscoop) verontwaardigd zal reageren als ze er straks achter komt dat ik een kritisch stuk heb geschreven. Ze vond het prachtig.

[Jeroen] Hoe kan het dat het boek niet te sentimenteel is? Dat zou ik na het zien van deze film absoluut niet gedacht hebben.

[Sam] Het is heel wat luchtiger. Sowieso vind ik Hazel vrij nuchter en grappig en omdat je in het boek in haar hoofd zit krijg je daar veel meer van mee dan in de film.

[Jeroen] Ik kreeg dat ook mee. Ze kwam op me over als iemand die heel nuchter blijft onder haar ziekte en geen zin heeft in zielig gedoe, zoals hoe ze niet naar de praatgroep wil en zich zorgen maakt dat haar ouders na haar overlijden geen levensdoel meer hebben. En ze gooit er natuurlijk af en toe wat zwartgallige humor doorheen. Welke aspecten van Hazel (of Gus of andere personages) kwamen voor jou in de film niet erg goed naar voren?

[Sam] Ik vind Hazel wel degelijk nuchter in de film, maar de verhouding is heel anders. In het boek is het een wankel evenwicht, heeft het drama heel wat tegenwicht nodig om niet te sentimenteel te worden. Maar dat gebeurt wel meer in de film. Als een boek vanuit een ik-persoon is geschreven, krijg je vaak meer binnenkant dan buitenkant. Dat vond ik bijvoorbeeld ook bij The Hunger Games. Je leert een hoofdpersonage kennen bijna als een vriend(in). Alle twijfels, angsten en overwegingen maak je mee. In de film zie je diegene dan opeens van de buitenkant, en zijn de gebeurtenissen belangrijker. Dan mis ik die persoonlijke band. Of klinkt dat heel suf?

[Jeroen] Nee hoor, dat klinkt helemaal niet suf, Het klopt wel wat je zegt. Natuurlijk zijn er ook films die echt in de belevingswereld van een personage duiken (Memento komt bij me op), maar ook veel films, waaronder The Hunger Games en The Fault in Our Stars, doen dat juist niet en tonen het geheel eerder vanuit het opzicht van een soort objectieve derde. Over de sentimentaliteit ben ik het ook eens. Het is echt een typische tranentrekker voor vrouwen, maar wel een die precies weet wat hij wil en moet doen. Op sommige momenten kreeg ik het idee dat dit zomaar de nieuwe The Notebook zou kunnen worden. De truc die hier echter werd uitgehaald was dat The Fault in Our Stars niets anders ambiëert te zijn. Heb jij dat ook ervaren, het bewust kiezen voor het sterkste sentiment? En hoe vergelijkt zich dat met het boek?

[Sam] Ik vond de film niet zozeer oppervlakkig. De verhaallijn wel misschien, maar de taal en de dialogen (die rechtstreeks uit het boek komen) vind ik best intelligent en origineel. Kan de intentie niet gewoon zijn: een mooi verhaal vertellen? Om het boek, dat echt erg mooi is en al zoveel mensen heeft geboeid, zo letterlijk mogelijk in een film vertalen, zonder opsmuk? Ik ben een jonge vrouw en ik ben gevoelig voor sentiment, dus ik heb een beetje de indruk dat mijn mening daardoor naief klinkt. Dat vind ik overigens wel leuk aan dit gesprek, dat ik volgens jou tot de doelgroep behoor en jij niet. Maar werd jij er dan niet warm of koud van? Ben je de hele film met een kritische blik blijven kijken?

[Jeroen] Je weet toch dat ik veel te mannelijk ben om hier sentimenteel van te worden. Nee, maar serieus: ik wisselde een beetje. Ik bleef er wel kritisch naar kijken, maar ik liet me ook meevoeren. Ik denk niet dat dat elkaar tegenspreekt en vind zelfs dat je niet echt goed kritiek kan leveren als je je niet laat meevoeren, omdat je dan de film geen kans geeft en hem niet bekijkt binnen zijn intentie. Maar soms was het dan voor mij allemaal net wat tè erg, zoals hoe alle bezoekers in het Anne Frank-huis applaudiseren na de eerste kus van Hazel en Gus (ik blijf erbij dat dat gewoon de film was die voor zichzelf klapte vanwege hun mooie momentje). Op andere momenten raakte ik wel ontroerd, wat het sterkst was in de scène waar Hazel in bed ligt en je, zodra de telefoon gaat, al weet dat Gus dood is. Ik weet niet zeker of ik een traantje heb weggepinkt, maar als dat zo was dan zal het daar geweest zijn.

[Sam] Dank voor je niet al te mannelijke antwoord. Mijn eindoordeel is: mooie, integere film, ik zou het aan allerlei mensen om me heen aanraden, maar het boek is beter. Om twee redenen: dat ik meer van de persoonlijke leeservaring in een boek hou (en daar kan deze film dus vrij weinig aan doen) en omdat de film niet het evenwicht heeft bewaard dat in het boek wel bestaat. Maar ik denk inderdaad dat dit ook nooit de intentie is geweest, de muziek is daar al een eerste bewijs van. Enige kans dat jij het boek nog eens zal lezen?

[Jeroen] Ik weet het nog niet. Ik vond het een film die goed gemaakt was voor zijn intentie, maar het spoorde me niet direct aan tot het opnieuw beleven in boekvorm. Nu heb ik natuurlijk jouw aanbeveling nog om daar aan toe te voegen, dus misschien komt het er nog wel van. Wat vond jij uiteindelijk het mooiste/zieligste/meest emotionele moment?

[Sam] Ik vond het misverstand tussen Hazel en haar ouders heel mooi en heftig: dat Hazel bang was dat hun leven zou eindigen zodra zij, hun enige dochter, er niet meer was, maar dat de ouders al allerlei plannen hebben gemaakt en cursussen hebben gedaan en dat juist niet aan Hazel durfden te vertellen.

[Jeroen] Waarom juist dat moment? Zat dat ook in het boek, met hetzelfde effect? Zijn er überhaupt scènes of aspecten aan de film die niet in het boek voorkomen?

[Sam] Ik denk omdat je allerlei mensen zag die voorzichtig met elkaar probeerden te doen. Misschien is het wel iets persoonlijks, dat weet ik niet. Alle scenes zaten precies hetzelfde in het boek. Van de razernij van de blinde vriend in de kamer van Gus, tot het eieren gooien, het kotsen in de auto en het nachtelijke telefoontje.
En ik vond de avond met de oefenspeeches mooi. ‘Bij kanker hoort ’’de laatste goede dag”. Je weet alleen pas achteraf wanneer die was.’ Eerst die grappige speech van de vriend, dan die lieve van Hazel. (Ik vond het overigens heel stom dat ze uiteindelijk bij de begrafenis een andere speech deed, maar dat terzijde).

[Jeroen] Ik vond dat juist een van de mindere scènes. De speech van Isaac vond ik veel meer passen bij de begrafenis van Gus, de grappenmakende levensgenieter. Hazels speech was mooi, maar verschilde voor mij niet veel van de cliché-achtige mooi klinkende speeches uit andere films (of van andere begrafenissen). Zat dat applaus van de Anne Frank-bezoekers trouwens ook in het boek? Wordt daar meer uitgelegd hoe dat in elkaar steekt? Want het was zo niet alleen schaamteloos sentimenteel, maar ook compleet onzinnig en onlogisch.

[Sam] Haha, ook dat was precies hetzelfde in het boek. Maar daarin vond ik het heel wat subtieler. Ten eerste omdat ik me niet voorstelde dat ze zo middenin de ruimte stonden. En ook omdat de beklimming van Hazel in het boek niet zo wordt aangezet. Bij het boek dacht ik meer: eindelijk kussen ze! Die spanning was heel duidelijk opgebouwd (Hazel vroeg zich regelmatig af wanneer het ging gebeuren). En in de film was het inderdaad nogal potsierlijk, als je zo met je neus op die scene werd gedrukt. Wel zonde eigenlijk, want daardoor viel het ‘eindelijk kussen ze’-moment een beetje weg.