Tijdsbeeld met vitaliteit

On the road, het autobiografische verhaal van de Beat-generatie, is een filmische reis die net als het boek vanuit het oogpunt van de jonge schrijver Sal wordt verteld. De weg leidt Sal (Sam Riley) langs plattelandsstaten, katoenvelden en grote steden. De andere hoofdrol in deze road movie is weggelegd voor Dean Moriarty (Garrett Hedlund). Als Sal hem tegenkomt eind jaren veertig, is hij de verwezenlijking van zijn ideaal om het individu te laten bloeien, door de moraal van de maatschappij van zich af te schudden.

Poëtische desintegratie
De persoonlijkheden van Dean en Sal zijn heel verschillend, maar ze vinden elkaar in het adolescente bespiegelen, de interesse in experimenteren en het vertoeven in de grotendeels zwarte jazzscène. In hun gezelschap, en met name in de niet te evenaren neukdrift van Dean, komen ook Marylou, schrijver Carlo en Camille regelmatig terug. Samen leven ze een gedrogeerde vriendschap met zuipfestijnen binnens- en buitenshuis, altijd op grens van legaliteit.

Het wilde leven leidt in de film tot poëtische desintegratie. Het leven is swinging, maar de filosofie van de vrienden is demagogisch en destructief. De chemie tussen de karakters van Dean en Sal, vormt de reden om telkens opnieuw te reizen, samen of alleen. Het is hierin dat ze hun egocentrische manier van leven ontwikkelen, die niet door de werkelijkheid bevestigd hoeft te worden.

Diepe platonische liefde
Salles treft heel prachtig de toon van jong fatalisme. De gedichten die zijn verweven in het verhaal, het dwepen met ondergang, de romantiek van suïcidale gedachten. De onvolwassenheid van Dean wordt in dit licht heroïsch. Slecht gedrag is in de perceptie van Sal en Dean aantrekkelijker dan de rauwe werkelijkheid. Dean is een jongen die altijd het heft in handen neemt, maar ook al is hij een egocentrische zak, het blijft niet aan hem kleven. De relatie tussen Sal en Dean wordt daardoor een diepe platonische/vriendschappelijke liefde.

In de hand van Salles wordt de continuous writing van Kerouac tot een heel levendig schouwspel. Het interessante aan de film is dat de idylle van vrijheid in het tijdperk na de oorlog een hele vitale film oplevert. De film geeft On the road een eigentijds gevoel mee dat de veertiger jaren slechts als achtergrond heeft. Salles maakte dus geen period drama. Dean is de bovenmenselijke held van zowel schrijver als kijker. Hij heeft irritante kanten, maar beantwoordt aan tegendraadse gevoelens die anno nu niet verouderd, maar juist springlevend zijn. Een Amerikaanse kroniek met veel historische waarde verfilmd tot een amorele les voor deze tijd.