Weet wat je eet!

Meer kennis over ons eten is hard nodig, zo stelt microbioloog en NRC-columniste Rosanne Hertzberger. Er bestaan namelijk ontzettend veel misverstanden over hoe we gezond en verantwoord kunnen eten. Voor een groot deel komt dat door alle kookgoeroes die de laatste jaren via YouTube en foodblogs enorm populair zijn geworden. Volgens deze goeroes is alles wat niet natuurlijk is, verdacht. E-nummers zijn de grootste boosdoeners. Onwetenschappelijke onzin, zo demonstreert Hertzberger overtuigend in haar boek.

Valse romantiek

Hertzberger schept er genoegen in mensen te wijzen op de slechte gevolgen van hun goedbedoelde gedrag. Denk aan de ‘bewuste’ consument die zijn of haar boodschappen niet bij de grote supermarkt doet, maar bij de biologische winkels vol verse en lokaal geproduceerde producten. Hertzberger: ‘Grote kans dat hippe grootgrutters, die zich specialiseren in eerlijk/vers/duurzaam/simpel/biologisch voedsel, kampioen verspilling blijken te zijn.’ Veel versproducten, kortere houdbaarheidsdata en minder bezoekers zorgen voor meer weggegooid voedsel. Dan kun je je boodschappen toch beter bij de grote supermarkt doen.

Hoe groter, hoe efficiënter – en dus meestal beter voor het milieu. Het is milieuvriendelijker om grote ladingen voedsel de wereld over te laten vliegen dan dat iedereen in de auto naar 26 lokale telers, boeren en kennissen met eigen moestuintje moet rijden. Maar ‘lokaal’ voelt zoveel beter.

Gezond verstand

Ook in ons streven naar gezonder eten laten we ons meer leiden door gevoel dan door verstand. Alles in ons eten wat ‘kunstmatig’ is, roept weerstand op. Maar kunstmatig kan veel gezonder zijn dan natuurlijk. We hebben angst van onschuldige E-nummers, maar we zouden ons beter kunnen richten op vet, suikers en zout: allemaal supernatuurlijk maar ongezond.

Technologie, chemie en andere moderne verworvenheden zijn geen vijanden maar juist bondgenoten in de strijd voor beter en milieuvriendelijker voedsel. Bovendien hebben ze het leven vergemakkelijkt. Zoals de stofzuiger en de wasmachine het huishoudelijke werk hebben verlicht, zo hebben conserveringsmiddelen en smaakversterkers (E-nummers) het koken veel minder tijdrovend gemaakt.  Hertzberger vindt het vreemd dat met name vrouwen weglopen met al die anti-vooruitganghitsers die zich zo verzetten tegen technologie en chemie. De technologische vooruitgang heeft de vrouw in de afgelopen eeuw de mogelijkheid gegeven iets anders te doen dan alleen het huishouden.

Emancipatie

Maar onze cultuur loopt volgens Hertzberger nog wat achter. Een vrouw die zegt koken niets aan te vinden, wordt verketterd. Onzin, zegt Hertzberger. Een vrouw die fulltime werkt en daarom het liefst snel en makkelijk wil koken, is geen slechte vrouw. Dat is emancipatie.

Hertzbergers motto is dat als een machine iets voor haar kan doen, ze het niet zelf gaat doen. Ze kan haar kostbare tijd wel beter spenderen. Volledig terecht natuurlijk. Maar Hertzberger gaat voorbij aan het feit dat er ook vrouwen (en mannen) zijn die het gewoon leuk vinden om uitgebreid en inefficiënt te koken en die misschien minder belang hechten aan carrière maken. Niet voor iedereen staat koken in het rijtje van noodzakelijke huishoudelijke kwaden zoals dweilen, stofzuigen en de was doen.

Verfrissend

Maar Hertzbergers tegengeluid is plezierig. Ze is wars van romantiek en dat is een verfrissend geluid in de vandaag de dag zo door-en-door geromantiseerde wereld van het koken. ‘Authentiek’, ‘natuurlijk’, ‘lokaal’, ‘zelfgemaakt’: het zijn de heilige huisjes waar ze met haar rationele geest tegenaan schopt. Soms een beetje venijnig, maar nooit zuur. En dat maakt dat het boek leuk blijft om te lezen.

Kortom, een welkom en geslaagd pleidooi dat er hopelijk voor zorgt dat we rationeler met koken en eten omgaan. Zolang er maar ruimte blijft voor mensen die wél tijd willen nemen voor koken, simpelweg omdat ze het leuk vinden. Niet iedereen hoeft te promoveren in de moleculaire microbiologie, columnist te zijn in een avondkrant én goede boeken te schrijven.