De grenzen van pretentie

Boom!

De Amerikaanse regisseur Joseph Losey begon zijn carrière in de VS, waar hij bekend zou worden met The Boy with the Green Hair (1948) en een Amerikaanse remake van Fritz Langs thriller M. Tijdens de communistische heksenjacht in de jaren vijftig werd hij verdacht van on-Amerikaanse praktijken, waarna hij een pseudoniem aannam. Hij besloot om in Europa te gaan werken, waar hij in Engeland de succesvolle film The Servant maakte. Hij kon zich na die film wagen aan grootsere en experimentelere producties zoals de spionagesatire Modesty Blaise.

In Boom! zie we Liz Taylor als Sissy Goforth die in half-terminale toestand vertoeft in een ruimbemeten modernistische villa aan de Mediterrane kust. Haar riante verblijfplaats heeft iets weg van een fort waar een klein legertje aan bediendes en beveiligers haar gezelschap houdt. Ze dicteert haar levensverhaal aan een notuliste, terwijl ze het aandikt met bitchy anekdotes en platgetrapte levenswijsheden. Richard Burton verschijnt opeens op het eiland waar hij zijn diensten aanbiedt als dichter en filosoof. De rest van de film is een confrontatie die plaatsvindt tussen deze twee personages, terwijl Sissy langzaamaan zieker wordt.

Verzwolgen door bombast

Boom! is gebaseerd op het toneelstuk The Milk Train Doesn’t Stop Here Anymore van Tennessee Williams en het schijnt zijn favoriete filmbewerking te zijn geweest. Losey heeft flink uitgepakt en Boom! is een über-campspektakel met een indrukwekkende soundtrack van John Barry (de componist van vele Bond-films).

Boom!

De film weet zijn pretenties goed in te peperen met gevatheid en humor, waardoor de dialogen over sterfelijkheid en de kracht van kunst niet helemaal serieus te nemen zijn. Maar een humoristische gastrol van dandy Noel Coward die geïntroduceerd wordt als de Witch en de mooie vloeiende en doorlopende camerabewegingen maken veel goed. Losey moet ook Godards Le Mépris (1963) gedeeltelijk als inspiratiebron hebben gehad voor de setting. Zo doet Taylors modernistische onderkomen sterk denken aan de villa Mallaparte uit Godards film.

Vage pretenties

Secret Ceremony is helaas iets minder camp, waardoor de pretenties zwaarder doorschemeren. De film toont Loseys fascinatie voor de net opkomende stokpaardjes van de artistieke film: vervreemding en identiteitsproblemen. In Secret Ceremony beeldt Mia Farrow zich in dat de mysterieuze Taylor haar moeder is. Taylor speelt het spelletje om onduidelijke reden mee en raakt zo verstrikt in de vreemde leefwereld van Farrow die in een gigantisch huis woont. Robert Mitchum is in de film ook een curieuze verschijning in de rol van een vieze oude professor die graag praat in schuttingtaal en valt op Farrows maagdelijke onschuld.

Secret Ceremony

Al deze elementen hinten naar een incestueuze sfeer die nooit helemaal wordt verhelderd. De film komt daardoor teveel over als een stijloefening. Loseys The Servant (1963) was in dat opzicht complexer en geloofwaardiger, door de spanning die hij wist te bewerkstelligen in zijn realisme, wat gaandeweg veranderde in onheilspellende onzekerheid. In Secret Ceremony zijn de personages te makkelijk te vatten als sjablonen van hysterische of kwetsbare vrouwen. De film weet wel een onheilspellende sfeer te creëren door zijn focus op luxueuze maar verstikkende interieurs. Maar in vergelijking met de hysterie die zo goed werd gevangen in andere films, zoals Roman Polanski’s Repulsion (1965), blijft de film steken in zijn verwarde staat.

Loseys films zijn interessante aanvullingen voor iedereen die geïnteresseerd is in de cinema van de jaren zestig. De thema’s en de stijlen die zijn gehanteerd tonen de relatieve vrijheid die regisseurs hadden om te experimenteren in stijl en in onderwerp. Dat de resultaten niet altijd even geslaagd zijn maken het alleen maar interessanter om te zien waar de grenzen liggen van de artistieke cinema. Ook tonen ze het curieuze bereik van Losey die in de jaren zeventig films zou gaan maken in Frankrijk (onder andere Monsieur Klein met Alain Delon) en zich ook zou wagen aan filmbewerkingen van opera’s.

Boom! en Secret Ceremony werden uitgebracht in de reeks Mælström. De dvd’s bevatten afgezien van wat trailers geen extra’s.